اعمال مشترک ماه شعبان المعظم

اعمال و فضیلت ماه‌شعبان در مفاتیح الجنان

یکی از ماه‌های مهم و تاثیرگذار که‌جایگاه‌بزرگ و پر فضیلتی در بین پیشوایان دینی دارد، ماه‌شعبان است. ماه‌شعبان ماه‌بسیار شریفی بوده‌و منسوب به‌پیامبر اکرم (ص) است. در این ماه‌پرفضیلت شخصیت های بزرگ و ارزشمند جهان اسلام مانند امام حسین ، حضرت ابوالفضل (ع) ، حضرت سجاد (ع) و مهدی موعود دیده‌به‌جهان گشوده‌اند . اعمال ماه‌شعبان المعظم و بهترین ذکرها و دعاهای این ماه‌عزیز را در این بخش از مجله اینترنتی فنجان آورده‌ایم.

فضیلت ماه‌شعبان از نگاه‌پیامبر

حضرت رسول صلی الله‌علیه‌و آله‌می‌فرمود :

پیامبر می‌فرمایند:شعبان ماه‌من است هر کس یک روز از این ماه‌را روزه‌بدارد بهشت بر او واجب می‌شود، و در برخی احادیث از شعبان به‌سید و سرور ماهها تعبیر شده‌است. (وسایل الشیعه، ج 8، ص 98. )

همچنین ایشان فرمودند:

رجب شهر اللّه‌و شعبان شهری و رمضان شهر امّتی (وسایل الشیعه، ج 10، ص 480. )

رجب ماه‌خدا و شعبان ماه‌من و رمضان ماه‌امت من است.

و فرمودند:شعبان شهری رحم اللّه‌من أعاننی علی شهری (وسایل الشیعه، ج 10، ص 497)

شعبان ماه‌من است خدا بیامرزد کسی که‌مرا به‌ماه‌من اعانت کند.

در حدیثی دیگر پیامبر می‌فرماید:

ماه‌شعبان ماهی است که‌اعمال انسانها بالا می‌رود در حالیکه‌مردم از آن غفلت می‌کنند.(وسایل الشیعه، ج 10، ص 502)

اعمال ماه‌شعبان

شب اوّل ماه

در ارتباط با دوازده‌رکعت نماز شب اول ماه‌شعبان، از رسول گرامی اسلام(ص) چنین نقل شده‌است:هر کس در شب اول ماه‌شعبان دوازده‌رکعت به‌این کیفیت بجا آورد که‌در هر رکعت پس از سوره‌«حمد»، پانزده‌مرتبه‌سوره‌«قل هو الله» بخواند. خداوند ثواب 12 هزار شهید و عبادت 12 سال را به‌او عطا می‌کند و از گناهانش بیرون می‌رود، مانند روزی که‌متولد شده‌و به‌تعداد آیات قرآن، قصری در بهشت به‌او می‌دهد. ( إقبال الأعمال، ج 2، ص 683 )

روز اوّل ماه

در این روز ، روزه‌فضیلت فراوانی دارد و امام صادق(ع) درباره‌روزه‌در این روز می‌فرماید :

«هر کس روز اول ماه‌شعبان را روزه‌بگیرد، حتماً بهشت بر او واجب می‌شود؛ و هر کس دو روز (از ماه‌شعبان) را روزه‌بگیرد خداوند متعال در عالم دنیا در هر روز و هر شب به‌او نظر می‌کند و نظر خداوند به‌او تا در بهشت نیز ادامه‌می‌یابد و هر کس سه‌روز روزه‌بگیرد هر روز از بهشت خدا را در عرش خود زیارت می‌کند؛ من صام أول یوم من شعبان وجبت له‌الجنة و من صام یومین نظر الله‌إلیه‌فی کل یوم و لیلة فی دار الدنیا و دام نظره‌إلیه‌فی الجنة و من صام ثلاثة أیام زار الله‌فی عرشه‌من جنته‌کل یوم».

(المراقبات، ص 177، مفاتیح الجنان؛ فصل دوم. در اعمال ماه‌شعبان)

رسول خدا(ص) فرمود:

هر کس سه‌روزِ اوّل ماه‌شعبان را روزه‌بگیرد و شب هایش را قیام کند و دو رکعت نماز بگزارد که‌در هر رکعتی یک مرتبه‌«حمد» و یازده‌مرتبه‌«قُل هُوَ اللّهُ اَحد» را بخواند، خداوند شرّ اهل آسمان و زمین و شرّ ابلیس و هر سلطه‌ستمگری را از او برطرف سازد و خداوند گناهان فراوانی را از او می‌آمرزد.

خداوند در روز اول شعبان به‌درهای بهشت امر می‌کند که‌باز شوید و به‌شاخه‌های درخت طوبی امر می‌کند که‌شاخه‌هایش را نزدیک این دنیا بیاورد، هر کس دری از خیر و نیکی را در این روز فرا گیرد، هر که‌نماز مستحبی در این روز ادا کند، هرکه‌در این روز، روزه‌بگیرد، هر که‌میان زن و شوهرش یا پدر و فرزندش یا خویشاوندانش یا مرد و زن همسایه‌اش یا مرد و زن بیگانه‌صلح برقرار کند، کسی که‌طلبی از کسی دارد از او کم کند.

کسی که‌قرضی را که‌صاحبش از بازگشت آن مأیوس شده‌به‌یادآورد و آنرا ادا کند، کسیکه‌کفالت یتیمی را بر عهده‌بگیرد، کسیکه‌قرآن یا چیزی از آنرا بخواند، کسیکه‌خدا را به‌یاد آورد و نعمتهای او را بشمارد و او را شکر کند، کسیکه‌مریضی را عیادت کند، کسی که‌به‌پدر و مادر یا یکی از آنها نیکی کند، کسی که‌جنازه‌ای تشییع کند، کسی که‌مصیبت زده‌را تسلیت گوید، کسی که‌کار خیر انجام دهد. حتماً به‌شاخه‌ای از درخت طوبی آویخته‌می‌شود. ( مفاتیح الجنان، ص 267 ؛ بحارالانوار، ج 73، ص 357، باب 67 و ج 94، ص 61. )

روز سوم ماه

این روز که‌روز ولادت حسین بن علی(ع) است.

در این روز بهتر است روزه‌بگیرید و این دعا را بخوانید:

اَللّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُکَ بِحَقِّ الْمَوْلُودِ فی هذَا الْیَوْمِ، اَلْمَوْعُودِ بِشَهادَتِهِ قَبْلَ اْستِهْلالِهِ وَوِلادَتِهِ،

خدایا از تو خواهم به‌حق مولود در این روز آن مولودی که‌به‌او وعده‌شهادت داده‌شده‌بود پیش از این که‌بانگش در این دنیا بلند شود و به‌دنیا آید

بَکَتْهُ السَّمآءُ وَمَنْ فیها، وَالاَْرْضُ وَمَنْ عَلَیْها، وَلَمّا یَطَأْ لابَتَیْها، قَتیلِ الْعَبْرَةِ، وَسَیِّدِ الاُْسْرَةِ،

آسمانها و هر که‌در آنها است و زمین و هرکه‌بَر آن است برایش گریستند پیش از آن که‌قدم در این جهان گذارد کشته‌اشک و آه‌و آقای طایفه‌بشر

اَلْمَمْدُودِ بِالنُّصْرَةِ یَوْمَ الْکَرَّةِ، اَلْمُعَوَّضِ مِنْ قَتْلِهِ اَنَّ الاَْئِمَّةَ مِنْ نَسْلِهِ، وَالشِّفآءَ فی تُرْبَتِهِ،

آن کس که‌در روز رجعت به‌یاری مدد شده‌و آن که‌پاداش کشته‌شدنش این بود که‌امامان از نسل اویند و درمان در تربت او است

والْفَوْزَ مَعَهُ فی اَوْبَتِهِ، والاَْوصِیآءَ مِنْ عِتْرَتِهِ، بَعْدَ قآئِمِهِمْ وَغَیْبَتِهِ،

و پیروزی در زمان رجعت با او و اوصیا از عترت اوست پس از حضرت قائم و پس از دوران غیبتش

حَتّی یُدْرِکُوا الاَْوْتارَ، وَیَثْأَرُوا الثّارَ، وَیُرْضُوا الْجَبّارَ، وَیَکُونُوا خَیْرَ اَنْصار، صَلَّی اللهُ عَلَیْهِمْ، مَعَ اخْتِلافِ اللَّیلِ وَالنَّهارِ،

تا این که‌انتقام گیرند و خونها را باز گیرند و خدای جبار را خشنود سازند و بهترین یاران دین خدا باشند درود خدا بر ایشان در هر زمان که‌رفت و آمد دارد شب و روز

اَللّهُمَّ فَبِحَقِّهِمْ اِلَیْکَ اَتَوَسَّلُ، وَاَسْئَلُ سُؤالَ مُقْتَرِف مُعْتَرِف،

خدایا پس به‌حق ایشان به‌سوی تو دست نیاز دراز کنم و از تو خواهم خواستن شخص گنه‌کار اعتراف کننده

مُسیئ اِلی نَفْسِهِ مِمّا فَرَّطَ فی یَوْمِهِ وَاَمْسِهِ، یَسْئَلُکَ الْعِصْمَةَ اِلی مَحَلِّ رَمْسِهِ،

بدکردار به‌نفس خویش از کوتاهی هایی که‌در امروز و دیروزش کرده‌و اکنون از تو پناه‌خواهد تا هنگام رفتن در گور

اَللّهُمَّ فَصَلِّ عَلی مُحَمَّد وَعِتْرَتِهِ، وَاحْشُرْنا فی زُمْرَتِهِ، وَبَوِّئْنا مَعَهُ دارَ الْکَرامَةِ، وَمَحَلَّ الاِْقامَةِ،

خدایا پس درود فرست بر محمّد و عترتش و ما را در زمره‌او محشور گردان و جای ده‌ما را با او در خانه‌کرامت (بهشت) و جایگاه‌ماندن همیشگی

اَللّهُمَّ وَکَما اَکْرَمْتَنا بِمَعْرِفَتِهِ فَاَکْرِمْنا بِزُلْفَتِهِ، وَارْزُقْنا مُرافَقَتَهُ وَسابِقَتَهُ،

خدایا چنانچه‌ما را به‌شناختنش گرامی داشتی هم چنان ما را به‌نزدیک شدن با او گرامی دار و رفاقت و سابقه‌داشتن با او را روزی ما گردان

وَاجْعَلْنا مِمَّنْ یُسَلِّمُ لاَِمْرِهِ، وَیُکْثِرُ الصَّلاةَ عَلَیْهِ عِنْدَ ذِکْرِهِ، وَعَلی جَمیعِ اَوْصِیآئِهِ وَاَهْلِ اَصْفِیآئِهِ،

و بگردان ما را از کسانی که‌تسلیم دستور اویند و هنگام بردن نامش بسیار بر او درود فرستند و بر همه‌اوصیا و خاندان برگزیده‌اش

اَلْمَمْدُودینَ مِنْکَ بِالْعَدَدِ الاِْثْنَیْ عَشَرَ، اَلنُّجُومِ الزُّهَرِ، وَالْحُجَجِ عَلی جَمیعِ الْبَشَرِ،

که‌یاری شده‌اند از جانب تو به‌عدد دوازده، آن ستارگان درخشان و حجت های تو بر تمامی افراد بشر

اَللّهُمَّ وَهَبْ لَنا فی هذَا الْیَوْمِ خَیْرَ مَوْهِبَة، وَاَنْجِحْ لَنا فیهِ کُلَّ طَلِبَة، کَما وَهَبْتَ الْحُسَیْنَ لِمُحَمَّد جَدِّهِ،

خدایا و ببخش به‌ما در این روز بهترین بخشش ها را و برآور برای ما در این روز هر خواهشی را چنانچه‌حسین را به‌محمّد جدش بخشیدی

وَعاذَ فُطْرُسُ بِمَهْدِهِ، فَنَحْنُ عائِذُونَ بِقَبْرِهِ مِنْ بَعْدِهِ، نَشْهَدُ تُرْبَتَهُ، وَننْتَظِرُ اَوْبَتَهُ، آمینَ رَبَّ الْعالَمینَ.

و فطرس به‌گهواره‌حسین پناه‌برد و ما پناهنده‌به‌قبر او هستیم پس از شهادت او بالای تربتش آمده‌و چشم به‌راه‌رجعت او هستیم اجابت کن ای پروردگار جهانیان.( مصباح المتهجد، ص  826 )

پس از آن، این دعا را که‌به‌دعای امام حسین(ع) معروف است می‌خوانی. این دعا آخرین دعایی است که‌آن حضرت در روز عاشورا (همان روزی که‌دشمنانش زیاد بودند) خواند:

اَللّهُمَّ اَنْتَ مُتَعالِی الْمَکانِ، عَظیمُ الْجَبَرُوتِ، شَدیدُ الْمِحالِ، غَنِیٌّ عَنِ الْخَلایِقِ،

خدایا تویی والامکان و بزرگ جبروت و سخت نیرو و بی نیاز از خلایق

عَریضُ الْکِبْرِیآءِ، قادِرٌ عَلی ما تَشآءُ، قَریبُ الرَّحْمَةِ، صادِقُ الْوَعْدِ، سابِغُ النِّعْمَةِ،

دارای بزرگی پهناور، توانای بر هر چه‌خواهی، نزدیک مهر، راست وعده، فراوان نعمت،

حَسَنُ الْبَلاءِ، قَریبٌ إذا دُعیتَ، مُحیطٌ بِما خَلَقْتَ، قابِلُ التَّوْبَةِ لِمَنْ تابَ اِلَیْکَ،

نیکو آزمایش، نزدیک هرگاه‌خوانده‌شوی محیط به‌هر چه‌آفریده‌ای توبه‌پذیر برای آن کس که‌به‌سویت توبه‌کند

قادِرٌ عَلی ما اَرَدْتَ، وَمُدْرِکٌ ما طَلَبْتَ، وَشَکُورٌ اِذا شُکِرْتَ، وَذَکُورٌ اِذا ذُکِرْتَ،

توانا بر هر چه‌اراده‌کنی و بدست آرنده‌آنچه‌بجویی و سپاس پذیر هرگاه‌سپاس شوی و یاد کنی هنگامی که‌یادت کنند

اَدْعُوکَ مُحْتاجاً، وَاَرْغَبُ اِلَیْکَ فَقیراً، وَاَفْزَعُ اِلَیْکَ خآئِفاً،

می خوانمت نیازمندانه‌و توجه‌کنم بسویت فقیرانه‌و پناه‌آرم بسویت خائفانه

وَ اَبْکی اِلَیْکَ مَکْرُوباً، وَاَسْتَعینُ بِکَ ضَعیفاً، وَاَتوَکَّلُ عَلَیْکَ کافِیاً... .

و گریه‌کنم به‌درگاهت از روی غمزدگی و ملولانه‌کمک جویم بوسیله‌تو ناتوانانه‌و توکل کنم بر تو کفایت خواهانه. ( مصباح المتهجد، ص  826 )

شب سیزدهم ماه

شب سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم، «لیالی بیض» یعنی شب های روشن، نامیده‌می‌شود که‌اعمال ماه‌شعبان در این روزها ثواب فراوانی دارد.

شب نیمه‌شعبان

نیمه‌شعبان روز ولادت حضرت مهدی منجی عالم بشریت است و بسیار گرامی و دارای ارزش فراوانی است. در این شب در تقرّب جستن به‌سوی خدا تلاش کنید زیرا شبی است که‌خدا قسم یاد کرده‌که‌سائلی را از درگاه‌خود دست خالی برنگرداند.

از امام صادق، علیه‌‏السّلام، روایت شده‌که‌پدر بزرگوارشان در پاسخ کسی که‌از فضیلت شب نیمه‌شعبان از ایشان پرسیده‌بود فرمودند: 

این شب برترین شبها بعد از شب قدر است، خداوند در این شب فضلش را بر بندگان جاری می‏سازد و از منّت خویش گناهان آنان را می‏بخشد، پس تلاش کنید که‌در این شب به‌خدا نزدیک شوید. همانا این شب، شبی است که‌خداوند به‌وجود خود سوگند یاد کرده‌که‌در آن درخواست کننده‏ای را، مادام که‌درخواست گناه‌نداشته‌باشد، از درگاه‌خود نراند. این شب، شبی است که‌خداوند آن را برای ما خاندان قرار داده‌است، همچنان که‌شب قدر را برای پیامبر ما، صلّی‏ اللّه‌‏علیه‌‏وآله، قرار داده‌است. پس بر دعا و ثنای بر خداوند تعالی بکوشید، که‌هر کس در این شب صدمرتبه‌خداوند را تسبیح گوید، صد مرتبه‌حمدش را بر زبان جاری سازد، صد مرتبه‌زبان به‌تکبیرش گشاید و صد مرتبه‌ذکر یگانگی (لا اله‌الا اللّه) او را به‌زبان آورد، خداوند از سر فضل و احسانی که‌بر بندگانش دارد، همه‌گناهانی را که‌او انجام داده‌بیامرزد و درخواستهای دنیوی و اخروی او را برآورده‌سازد، چه‌درخواستهایی که‌بر خداوند اظهار کرده‌و چه‌درخواستهایی که‌اظهار نکرده‌و خداوند با علم خود بر آنها واقف است... .(ابن طاووس، علی بن موسی، ص209 )

اعمال شب نیمه‌شعبان

غسل که‌طبق روایتی از امام صادق(ع) سبب تخفیف گناهان است.

احیاء این شب به‌نماز و دعا و استغفار.

در روایت آمده‌هر که‌این شب را احیاء دارد در روزی که‌دل ها می‌میرند دل او هرگز نمی میرد.

حضرت امیرمؤمنان(ع) از رسول خدا(ص) نقل می‌کند:«هنگامی که‌شب نیمه‌شعبان فرا می‌رسد آن را به‌عبادت به‌سر برید و روزش را روزه‌بدارید، زیرا از اوّل تا آخر این شب، از جانب خداوند ندا می‌آید:آیا استغفار کننده‌ای هست که‌از گناهان خویش آمرزش طلبد، تا گناهان او را بیامرزم؟ آیا کسی هست که‌طلب روزی کند و من روزی او را وسعت بخشم؟».

جبرئیل به‌رسول خدا(ص) گفت:هر کس این شب را به‌تسبیح و تکبیر و دعا و نماز و استغفار و... احیا بدارد، خداوند گناهانش را می‌آمرزد، و جایگاه‌و منزل او بهشت خواهد بود... ای محمّد! این شب را احیا بدار، و به‌امّتت فرمان ده‌آن را احیا دارند. جبرئیل پس از بیان فضایل دیگری برای این شب، در پایان گفت:محروم واقعی کسی است که‌از خیر و برکت این شب محروم باشد.

زیارت امام حسین (ع)

با فضیلت ترین اعمال در این شب که‌باعث آمرزش گناهان می‌شود ، زیارت امام حسین است .

صلوات هر روز ماه‌شعبان

بهتر است این صلوات را هر روز ظهر بخوانید.

دعای کمیل

دعای کمیل را که‌حضرت علی(ع) در این شب به‌کمیل تعلیم داد، بخوانید.

در روایتی آمده‌که‌کمیل گفت:

با مولایم علی (ع) در مسجد بصره‌نشسته‌بودم و گروهی از اصحابش گرد او جمع شده‌بودند. یکی از آنها عرض کرد معنای فرمایش خدای تعالی که‌فرموده:فیها یفرّق کلّ امر حکیم چیست؟

آن حضرت فرمود:

شب نیمه‌شعبان است به‌آن کسی که‌جانم به‌دست اوست بنده‌ای از بندگان خدا نیست مگر اینکه‌آنچه‌از نیک و بد بر او جاری می‌شود در شب نیمه‌شعبان بر او مقرر شده‌است و هیچ بنده‌ای آن شب را احیاء ندارد و دعای خضرع را نمی خواند مگر اینکه‌دعای او مستجاب گردد!

هنگامی که‌حضرت به‌منزل بازگشت من شبانه‌به‌خدمتشان رفتم و درب را کوبیدم فرمود:ای کمیل! تو را چه‌مطلبی است؟ عرض کردم یا امیرالمؤمنین! مطلبم دعای خضرع است.

فرمود:

ای کمیل! بنشین و هنگامی که‌این دعا را حفظ کردی در هر شب جمعه‌یا در ماهی یک مرتبه‌یا در سالی یک مرتبه، یا در عمر خودت یک مرتبه‌آن را بخوان خداوند از تو چاره‌سازی و یاریت کند روزیت دهد و هرگز مغفرت خود را از تو باز ندارد.

ذکر

در این شب صد مرتبه‌بگویید:سبحان اللّه‌و صد مرتبه‌بگوید:الحمد للّه‌و صد مرتبه‌بگوید:اللّه‌اکبر و صد مرتبه‌بگوید:لا إلهَ إلاَّ اللّهُ که‌طبق روایتی از امام باقر(ع) هرکس چنین کند، خداوند گناهان گذشته‌او را بیامرزد و حاجت های دنیوی و اخروی او را برآورده‌سازد.

خواندن دعا

این دعا که‌«سیّد بن طاووس» و «شیخ طوسی» آن را نقل کرده‌اند و به‌منزله‌زیارت امام زمان(علیه‌السلام) است:

اَللّهُمَّ بِحَقِّ لَیْلَتِنا هذِهِ وَمَوْلُودِها وَحُجَّتِکَ، وَمَوْعُودِهَا الَّتی قَرَنْتَ اِلی فَضْلِها فَضْلاً،

خدایا به‌حق این شبی که‌ما در آنیم و به‌حق آن کس که‌در آن به‌دنیا آمده‌و حجتت و موعود آن که‌همراه‌کردی به‌فضیلت این شب فضیلت دیگری

فَتَمَّتْ کَلِمَتُکَ صِدْقاً وَعَدْلاً لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِکَ، وَلا مُعَقِّبَ لاِیاتِکَ،

و بدین سبب تمام شد کلمه‌تو براستی و عدالت تغییر دهنده‌ای برای کلمات تو نیست و پس زننده‌ای برای آیات تو نیست

نُورُکَ الْمُتَاَلِّقُ، وَضِیآؤُکَ الْمُشْرِقُ، وَالْعَلَمُ النُّورُ فی طَخْیآءِ الدَّیْجُورِ، اَلْغائِبُ الْمَسْتُورُ،

آن نور درخشانت و آن روشنی فروزانت و آن نشانه‌نورانی در شب تاریک ظلمانی آن پنهان غایب از انظار

جَلَّ مَوْلِدُهُ، وَکَرُمَ مَحْتِدُهُ، وَالْمَلائِکَةُ شُهَّدُهُ، وَاللهُ ناصِرُهُ وَمُؤَیِّدُهُ اِذا آنَ میعادُهُ، وَالْمَلائِکَةُ اَمْدادُهُ،

که‌ولادتش بزرگ و کریم الاصل بود و فرشتگان گواهان اویند و خدا یاور و کمک کار اوست در آن هنگام که‌وعده‌اش برسد و فرشتگان مددکارش باشند

سَیْفُ اللهِ الَّذی لا یَنْبُو، وَنُورُهُ الَّذی لا یَخْبُو، وَذُوالْحِلْمِ الَّذی لا یَصْبُوا،

آن شمشیر برنده‌خدا که‌کُند نشود و نور او که‌خاموش نگردد و بردباری که‌کار بی رویه‌انجام ندهد

مَدارُ الدَّهْرِ، وَنَوامیسُ الْعَصْرِ، وَوُلاةُ الاَْمْرِ، وَالْمُنَزَّلُ عَلَیْهِمْ ما یَتَنَزَّلُ فی لَیْلَةِ الْقَدْرِ،

چرخ روزگار بخاطر او گردش کند و او و پدران معصومش نوامیس هر عصر و والیان امر خدایند در شب قدر آنچه‌نازل شود بر ایشان نازل گردد

وَاَصْحابُ الْحَشْرِ وَالنَّشْرِ، تَراجِمَةُ وَحْیِهِ، وَوُلاةُ اَمْرِهِ وَنَهْیِهِ،

و آنهایند صاحبان حشر و نشر و مفسران وحی خدا و سرپرستان امر و نهی او

اَللّهُمَّ فَصَلِّ عَلی خاتِمِهْم وَقآئِمِهِمُ، اَلْمَسْتُورِ عَنْ عَوالِمِهِمْ، وَاَدْرِکْ بِنا أَیّامَهُ، وَظُهُورَهُ وَقِیامَهُ،

خدایا پس درود فرست بر خاتم ایشان و قائمشان که‌در پس پرده‌است از عوالم آنها و ما را به‌روزگار او و زمان ظهور و قیامش برسان

وَاجْعَلْنا مِنْ اَنْصارِهِ، وَاقْرِنْ ثارَنا بِثارِهِ، وَاکْتُبْنا فی اَعْوانِهِ وَخُلَصآئِهِ،

و از جمله‌یارانش قرارمان ده‌و خونخواهی ما را به‌خونخواهی او مقرون گردان و نام ما را در زمره‌یاران و مخصوصانش ثبت فرما

وَاَحْیِنا فی دَوْلَتِهِ ناعِمینَ، وَبِصُحْبَتِهِ غانِمینَ، وَبِحَقِّهِ قآئِمینَ، وَمِنَ السُّوءِ سالِمینَ، یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ،

و ما را در دولتش شادکام و متنعم و به‌هم نشینیش بهره‌مند و به‌گرفتن حقش پا بر جا بدار و از بدی ها بر کنارمان کن ای مهربانترین مهربانان

وَالْحَمْدُللهِِ رَبِّ الْعالَمینَ، وَصَلَّی اللّهُ عَلی سَیِّدِنا مُحَمَّد خاتَمِ النَّبِیّینَ وَالْمُرْسَلینَ، وَعَلی اَهْلِ بَیْتِهِ الصّادِقینَ، وَعِتْرَتِهَ النّاطِقینَ،

و ستایش خاص خدا پروردگار جهانیان است و درودهای او بر آقای ما محمّد خاتم پیمبران و مرسلین و بر خاندان راستگو و عترت حقگویش باد

وَالْعَنْ جَمیعَ الظّالِمینَ، واحْکُمْ بَیْنَنا وَبَیْنَهُمْ یا اَحْکَمَ الْحاکِمینَ.

و از رحمت خود دور ساز تمام ستمکاران را و میان ما و ایشان داوری کن ای محکمترین حکم کنندگان.

پنجم:«شیخ طوسی» از اسماعیل بن فضل هاشمی روایت کرده‌که‌گفت:حضرت صادق(ع) این دعا را به‌من تعلیم داد تا آن را در شب نیمه‌شعبان بخوانم:

اَللّهُمَّ اَنْتَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ، اَلْعَلِیُّ الْعَظیمُ، اَلْخالِقُ الرّازِقُ، اَلْمُحْیِی الْمُمیتُ،

خدایا تویی زنده‌پاینده‌والای بزرگ آفریننده‌و روزی دهنده‌زنده‌کننده‌و میراننده

اَلْبَدیءُ الْبَدیعُ، لَکَ الْجَلالُ وَلَکَ الْفَضْلُ، وَلَکَ الْحَمْدُ وَلَکَ الْمَنُّ،

آغاز کننده‌و پدید آرنده، برای توست بزرگی و فضیلت و از آن توست ستایش و نعمت

وَلَکَ الْجُودُ وَلَکَ الْکَرَمُ، وَلَکَ الاَْمْرُ وَلَکَ الْمَجْدُ وَلَکَ الْشُّکْرُ،

و از آن توست جود و بزرگواری و از توست فرمان و شوکت و خاص تو است سپاسگزاری

وَحْدَکَ لا شَریکَ لَکَ، یا واحِدُ یا اَحَدُ، یا صَمَدُ یا مَنْ لَمْ یَلِدْ وَلَمْ یُولَدْ، وَلَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً اَحَدٌ،

که‌یگانه‌ای و شریکی برایت نیست ای یگانه‌ای یکتا ای بی نیاز ای که‌فرزندی ندارد و فرزند کسی نباشد و نیست برایش همتایی هیچ کس

صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد، وَاْغفِرْ لی وَارْحَمْنی، وَاکْفِنی ما اَهَمَّنی،

درود فرست بر محمّد و آل محمّد و بیامرز مرا و به‌من رحم کن و کفایت کن از من آنچه‌فکر مرا به‌خود مشغول کرده

وَاقْضِ دَیْنی، وَوَسِّعْ عَلَیَّ فی رِزْقی، فَاِنَّکَ فی هذِهِ اللَّیْلَةِ کُلَّ اَمْر حَکیم تَفْرُقُ،

و قرضم را ادا کن و در روزیم گشایش ده‌زیرا که‌تو در این شب هر کار محکمی را از هم جدا کنی

وَمَنْ تَشآءُ مِنْ خَلْقِکَ تَرْزُقُ، فَارْزُقْنی وَاَنْتَ خَیْرُ الرّازِقینَ،

و هر یک از مخلوقات خود را بخواهی روزی دهی پس روزیم ده‌که‌تو بهترین روزی دهندگانی

فَاِنَّکَ قُلْتَ وَاَنْتَ خَیْرُ الْقآئِلینَ النّاطِقینَ:وَاسْئَلُوا اللهَ مِنْ فَضْلِهِ. فَمِنْ فَضْلِکَ اَسْئَلُ،

زیرا تو خود گفتی و تو بهترین گویندگان و ناطقان هستی که‌فرمودی «از خدا بخواهید از فضل او» پس من از فضل تو می‌خواهم

وَ اِیّاکَ قَصَدْتُ، وَابْنَ نَبِیِّکَ اعْتَمَدْتُ، وَلَکَ رَجَوْتُ، فَارْحَمْنی یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ.

و تو را قصد کردم و به‌فرزند پیمبرت اعتماد کردم و از توامیدوارم پس به‌من رحمت کن ای مهربانترین مهربانان.

حضرت رسول(ص) در این شب این دعا را می‌خواندند:

اَللّهُمَّ اقْسِمْ لَنا مِنْ خَشْیَتِکَ ما یَحُولُ بَیْنَنا وَبَیْنَ مَعْصِیَتِکَ،

خدایا بهره‌ما کن از ترس خود بدان اندازه‌که‌حائل شود میان ما و نافرمانیت

وَمِنْ طاعَتِکَ ما تُبَلِّغُنا بِهِ رِضْوانَکَ، وَمِنَ الْیَقینِ ما یَهُونُ عَلَیْنا بِهِ مُصیباتُ الدُّنْیا،

و از اطاعت خویش بدان مقدار که‌ما را به‌خشنودی و رضوان تو برساند و از یقین بدان حد که‌بوسیله‌آن ناگواری های دنیا بر ما آسان گردد

اَللّهُمَّ اَمْتِعْنا بِاَسْماعِنا وَاَبْصارِنا وَقُوَّتِنا ما اَحْیَیْتَنا، وَاجْعَلْهُ الْوارِثَ مِنّا،

خدایا ما را به‌گوش هایمان و دیده‌هامان و نیرویمان تا زنده‌ایم بهره‌مند ساز و آن را وارث ما گردان

وَاجْعَلْ ثارَنا عَلی مَنْ ظَلَمَنا، وَانْصُرنا عَلی مَنْ عادانا، وَلا تَجْعَلْ مُصیبَتَنا فی دینِنا،

و خون ما را به‌گردن کسی انداز که‌بر ما ستم کرده‌و یاری ده‌ما را بر کسی که‌با ما دشمنی کند و مصیبت ما را در دینمان قرار مده

وَلا تَجْعَلِ الدُّنْیا اَکْبَرَ هَمِّنا، وَلا مَبْلَغَ عِلْمِنا، وَلا تُسَلِّطْ عَلَیْنا مَنْ لا یَرْحَمُنا، بِرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ.

و دنیا را بزرگترین اندوه‌ما قرار مده‌و نیز آخرین حد دانش ما قرارش مده‌و مسلّط مکن بر ما کسی را که‌بر ما رحم نکند به‌رحمتت ای مهربانترین مهربانان.

بهترین دعا، در شب نیمه‌شعبان

امام صادق فرمود:وقتی که‌نماز عشا را بجا آوردی، دو رکعت نماز بگزار و در رکعت اوّل سوره‌«حمد» و سوره‌«قل یا ایّها الکافرون»و در رکعت دوم، سوره‌«حمد» و سوره‌«توحید» را بخوان، پس از نماز، 33 مرتبه‌بگو:سبحان اللّه‌33 مرتبه‌الحمد للّه‌و 34 مرتبه‌اللّه‌اکبر. آنگاه‌بگو:

یا مَنْ اِلَیْهِ مَلْجَأُ الْعِبادِ فِی الْمُهِمّاتِ، وَاِلَیْهِ یَفْزَعُ الْخَلْقُ فیِ الْمُلِمّاتِ،

ای که‌به‌سوی اوست پناه‌بندگان در کارهای اندوه‌خیز و به‌سوی او پناه‌برند خلایق در پیش آمدهای ناگوار

یا عالِمَ الْجَهْرِ وَالْخَفِیّاتِ، وَیا مَنْ لا تَخْفی عَلَیْهِ خَواطِرُ الاَْوْهامِ وَتَصَرُّفُ الْخَطَراتِ،

ای دانای آشکار و نهان و ای که‌بر او پنهان نماند اندیشه‌هایی که‌در دلها افتد و تصرف کردن آن خاطرات

یا رَبَّ الْخَلایِقِ وَالْبَرِیّاتِ، یا مَنْ بِیَدِهِ مَلَکُوتُ الاَْرَضینَ وَالسَّمواتِ،

ای پروردگار خلایق و آفریدگان ای که‌ملکوت زمین ها و آسمان ها بدست اوست

اَنْتَ اللهُ لا اِلهَ اِلاَّ اَنْتَ، اَمُتُّ اِلَیْکَ بِلا اِلهَ اِلاَّ اَنْتَ،

تویی خدایی که‌معبودی جز تو نیست بسویت توسل جویم به‌کلمه‌«لا اله‌الا انت»

فَبِلا اِلهَ اِلاَّ اَنْتَ، اِجْعَلْنی فی هِذِهِ اللَّیْلَةِ مِمَّنْ نَظَرْتَ اِلَیْهِ فَرَحِمْتَهُ، وَسَمِعْتَ دُعآئَهُ فَاَجَبْتَهُ،

پس ای خدایی که‌معبودی جز تو نیست بگردان مرا در این شب از کسانی که‌بسویش نگریسته‌و مورد رحم خویش قرارش داده‌و دعایش شنیده‌و اجابت کرده

وَعَلِمْتَ اسْتِقالَتَهُ فَاَقَلْتَهُ، وَتَجاوَزْتَ عَنْ سالِفِ خَطیئَتِهِ، وَعَظیمِ جَریرَتِهِ،

و پشیمانیش را دانسته‌پس او را پذیرفته‌ای و از خطاهای گذشته‌اش و گناه‌بزرگش در گذشته‌ای

فَقَدِ اسْتَجَرْتُ بِکَ مِنْ ذُنُوبی، وَلَجَاْتُ اِلَیْکَ فی سَتْرِ عُیُوبی،

پس من از گناهانم به‌تو پناهنده‌شده‌و به‌تو ملتجی گشته‌ام در این که‌عیوبم را بپوشانی

اَللّهُمَّ فَجُدْ عَلَیَّ بِکَرَمِکَ وَفَضْلِکَ، وَاحْطُطْ خَطایایَ بِحِلْمِکَ وَعَفْوِکَ، وَتَغَمَّدْنی فی هذِهِ اللَّیْلَةِ بِسابِغِ کَرامَتِکَ،

خدایا پس جود کن بر من به‌کرم خود و فضلت و بریز خطاهای مرا به‌بردباری و گذشت خویش و فراگیر مرا در این شب به‌فراوان کرمت

وَاجْعَلْنی فیها مِنْ اَوْلِیآئِکَ الَّذینَ اجْتَبَیْتَهُمْ لِطاعَتِکَ، وَاخْتَرْتَهُمْ لِعِبادَتِکَ، وَجَعَلْتَهُمْ خالِصَتَکَ وَصَفْوَتَکَ،

و بگردان مرا در این شب از آن دوستانت که‌آنان را برای طاعت خویش برگزیده‌و برای پرستشت انتخاب فرمودی و ایشان را جزء خاصان درگاه‌و برگزیدگانت قراردادی

اَللّهُمَّ اجْعَلْنی مِمَّنْ سَعَدَ جَدُّهُ، وَتَوَفَّرَ مِنَ الْخَیْراتِ حَظُّهُ،

خدایا بدار مرا از آن کسانی که‌کوششش به‌جایی رسیده‌و از نیکی ها بهره‌فراوان نصیبش گشته

وَ اجْعَلْنی مِمَّنْ سَلِمَ فَنَعِمَ، وَفازَ فَغَنِمَ، وَاکْفِنی شَرَّ ما اَسْلَفْتُ،

و بگردانم از آنان که‌تندرست شده‌و متنعم و رستگار و بهره‌مند گشته‌و کفایت کن مرا از شر آنچه‌کرده‌ام

وَاعْصِمْنی مِنَ الاِْزدِیادِ فی مَعْصِیَتکَ، وَحَبِّبْ اِلَیَّ طاعَتَکَ، وَما یُقَرِّبُنی مِنْکَ، وَیُزْلِفُنی عِنْدَکَ،

و نگاهم دار از افزودن در نافرمانیت و دوست گردان نزد من فرمانبرداریت را و آنچه‌مرا به‌تو نزدیک و مقرّب درگاهت گرداند

سَیِّدی اِلَیْکَ یَلْجَأُ الْهارِبُ، وَمِنْکَ یَلْتَمِسُ الطّالِبُ، وَعَلی کَرَمِکَ یُعَوِّلُ الْمُسْتَقیلُ التّائِبُ،

آقای من به‌سوی تو پناه‌آرد شخص گریز پای و از تو عاجزانه‌طلب کند جوینده‌و بر کرم تو تکیه‌کند شخص عذرخواه‌و توبه‌کننده

اَدَّبْتَ عِبادَکَ بالتَّکَرُّمِ، وَاَنْتَ اَکْرَمُ الاَْکْرَمینَ، وَاَمَرْتَ بِالْعَفْوِ عِبادَکَ، وَاَنْتَ الْغَفُورُ الرَّحیمُ،

ادب کردی بندگانت را به‌کرم ورزی به‌آنها و تو کریم ترین کریمانی و تو خود به‌بندگانت دستور گذشت دادی و خود آمرزنده‌و مهربانی

اَللّهُمَّ فَلا تَحْرِمْنی ما رَجَوْتُ مِنْ کَرَمِکَ، وَلا تُؤْیِسْنی مِنْ سابِغِ نِعَمِکَ،

خدایا پس مرا از آنچه‌از کرمت امید دارم محرومم مکن و از نعمت های ریزانت مأیوسم مدار

وَلا تُخَیِّبْنی مِنْ جَزیلِ قِسَمِکَ فی هذِهِ اللَّیْلَةِ لاَِهْلِ طاعَتِکَ، وَاجْعَلْنی فی جُنَّة مِنْ شِرارِ بَرِیَّتِکَ،

و از بهره‌های فراوانت که‌در این شب برای فرمانبردارانت مقرّر داشته‌ای بی بهره‌ام مساز و مرا در پناهگاه‌محکمی از آزار مخلوقات شرورت قرار ده

رَبِّ اِنْ لَمْ اَکُنْ مِنْ اَهْلِ ذلِکَ، فَاَنْتَ اَهْلُ الْکَرَمِ وَالْعَفْوِ وَالْمَغْفِرَةِ، وَجُدْ عَلَیَّ بِما اَنْتَ اَهْلُهُ لا بِما اَسْتَحِقُّهُ،

پروردگارا اگر من چنین شایستگی ندارم ولی تو شایسته‌کرم و گذشت و آمرزشی و فرو ریز بر من بدانچه‌تو شایسته‌آنی نه‌بدانچه‌من سزاوار آنم

فَقَدْ حَسُنَ ظَنّی بِکَ، وَتَحَقَّقَ رَجآئی لَکَ، وَعَلِقَتْ نَفْسی بِکَرَمِکَ، فَاَنْتَ اَرْحَمُ الرّاحِمینَ، وَاَکْرَمُ الاَْکْرَمینَ،

زیرا براستی گمان من نیک است و امیدم درباره‌تو محکم شده‌و جانم به‌سر رشته‌کرم تو آویخته‌است پس تویی مهربانترین مهربانان و کریمترین کریمان

اَللّهُمَّ وَاخْصُصْنی مِنْ کَرَمِکَ بِجَزیلِ قِسَمِکَ، وَاَعُوذُ بِعَفْوِکَ مِنْ عُقُوبَتِکَ،

خدایا مرا مخصوص بدار از کرم خویش به‌بهره‌های فراوان و تقسیم های شایانت و از کیفر تو به‌عفوت پناه‌می‌برم

وَاغْفِر لِیَ الذَّنْبَ الَّذی یَحْبِسُ عَلَیَّ الْخُلُقَ، وَیُضَیِّقُ عَلَیَّ الرِّزْقَ،

و بیامرز برایم آن گناهی را که‌عادت بد (مانند دروغ) را بر من حبس کند و روزی را بر من تنگ سازد

حَتّی اَقُومَ بِصالِحِ رِضاکَ، وَاَنْعَمَ بِجَزیلِ عَطآئِکَ، وَاَسْعَدَ بِسابِغِ نَعْمآئِکَ،

تا من به‌خشنودی شایسته‌تو اقدام کنم و به‌عطای فراوانت متنعم گردم و به‌نعمتهای بسیارت خوشبخت شوم

فَقَدْ لُذْتُ بِحَرَمِکَ، وَتَعَرَّضْتُ لِکَرَمِکَ، وَاسْتَعَذْتُ بِعَفْوِکَ مِنْ عُقُوبَتِکَ، وَبِحِلْمِکَ مِنْ غَضَبِکَ،

زیرا من به‌آستان تو پناه‌آوردم و به‌کرم تو آویختم و به‌گذشت تو پناه‌جستم از ترس کیفرت و به‌بردباریت پناه‌جستم از خشمت

فَجُدْ بِما سَئَلْتُکَ، وَاَنِلْ مَا الْتَمَسْتُ مِنْکَ، اَسْئَلُکَ بِکَ لا بِشَیْء هُوَ اَعْظَمُ مِنْکَ.

پس به‌من عطا کن آنچه‌را از تو خواستم و به‌من برسان آنچه‌را از تو خواهش کردم تو را به‌خودت سوگند دهم چون چیزی از تو بزرگتر نیست.

سپس به‌سجده‌می‌روی و 20 مرتبه‌می‌گویی:یا رَبِّ و هفت مرتبه‌یا اَللهُ و هفت مرتبه‌لا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ اِلاَّ بِاللهِ و 10 مرتبه:ما شآءَ اللهُ و 10 مرتبه‌لا قُوّةَ اِلاَّ بِاللهِ. آنگاه‌صلوات می‌فرستی بر پیغمبر و آل او(علیهم السلام) و از خدا حاجت خود را می‌طلبی. به‌خدا سوگند! اگر کسی با انجام این عمل، از خدا حاجت بطلبد، هرچند بسیار فراوان باشد خداوند آن را به‌کرم و فضل گسترده‌اش برآورده‌می‌سازد.

دعاهایی که‌مرحوم «شیخ طوسی» و «سیّد بن طاووس» نقل کرده‌اند

اِلهی تَعَرَّضَ لَکَ فی هذَا اللَّیْلِ الْمُتَعَرِّضُونَ، وَقَصَدَکَ فیهَا الْقاصِدُونَ، وَاَمَّلَ فَضْلَکَ وَمَعْرُوفَکَ الطّالِبُونَ، وَلَکَ فی هذَا اللَّیْلِ نَفَحاتٌ وَجَوآئِزُ، وَعَطایا وَمَواهِبُ، تَمُنُّ بِها عَلی مَنْ تَشآءُ مِنْ عِبادِکَ، وَتَمْنَعُها مَنْ لَمْ تَسْبِقْ لَهُ الْعِنایَةُ مِنْکَ، وَها اَنَا ذا عُبَیْدُکَ الْفَقیرُ اِلَیْکَ، اَلْمُؤَمِّلُ فَضْلَکَ وَمَعْرُوفَکَ، فَاِنْ کُنْتَ یا مَولایَ تَفَضَّلْتَ فی هذِهِ اللَّیْلَةِ عَلی اَحَد مِنْ خَلْقِکَ، وَعُدْتَ عَلَیْهِ بِعائِدَة مِنْ عَطْفِکَ، فَصَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد، اَلطَّیِّبینَ الطّاهِرینَ، اَلْخَیِّرینَ الْفاضِلینَ، وَجُدْ عَلَیَّ بِطَوْلِکَ وَمَعْرُوفِکَ یا رَبَّ الْعالَمینَ، وَ صَلَّی اللهُ عَلی مُحَمَّد خاتَمِ النَّبیّینَ وَآلِهِ الطّاهِرینَ، وَسَلَّمَ تَسْلیماً، اِنَّ اللهَ حَمیدٌ مَجیدٌ، اَللّهُمَّ اِنّی اَدْعُوکَ کَما اَمَرْتَ، فَاسْتَجِبْ لی کَما وَعَدْتَ، اِنَّکَ لا تُخْلِفُ الْمیعادَ.

سجده‌ها و دعاهایی که‌از رسول خدا(ص) روایت شده‌است

در روایتی که‌از امام صادق(علیه‌السلام)نقل شده‌است، چنین آمده:شب نیمه‌شعبان داخل شد و آن شب رسول خدا(ص) نزد یکی از همسران خود بود; وقتی که‌شب به‌نیمه‌رسید آن حضرت از بستر برای عبادت برخاست؛ همسرش در پی آن حضرت روان شد، در حالی که‌خود را به‌چادرش پیچیده‌بود و در جستجوی آن حضرت بود؛; ناگاه‌رسول خدا(ص) را در سجده‌یافت، که‌مثل جامه‌ای به‌زمین چسبیده‌بود. به‌حضرت نزدیک شد، شنید که‌آن حضرت در سجده‌خود می‌گوید:

سَجَدَ لَکَ سَوادی وَخَیالی، وَآمَنَ بِکَ فُؤادی، هذِهِ یَدایَ وَماجَنَیْتُهُ عَلی نَفْسی، یا عَظیمُ تُرْجی لِکُلِّ عَظیم، اِغْفِرْ لِیَ الْعَظیمَ، فَاِنَّهُ لایَغْفِرُ الذَّنْبَ الْعَظیمَ اِلاَّ الرَّبُّ الْعَظیمُ

آنگاه‌سر خود را بلند کرد و سپس به‌سجده‌رفت و عرض کرد:

اَعُوذُ بُنُورِ وَجْهِکَ الَّذی اَضائَتْ لَهُ السَّمواتُ وَالاَْرَضُونَ، وَانْکَشَفَتْ لَهُ الظُّلُماتُ، وَصَلَحَ عَلَیْهِ اَمْرُ الاَْوَّلینَ وَالاْخِرینَ، مِنْ فُجأَةِ نَقِمَتِکَ، وَمِنْ تَحْویلِ عافِیَتِکَ، وَمِنْ زَوالِ نِعْمَتِکَ، اَللّهُمَّ ارْزُقْنی قَلْباً تَقِیّاً نَقِیّاً، وَمِنَ الشِّرْکِ بَریئاً، لا کافِراً ولا شَقِیّاً

آنگاه‌دو طرف روی خود را به‌خاک گذاشت و گفت:

عَفَّرْتُ وَجْهی فِی التُّرابِ، وَحُقَّ لی اَنْ اَسْجُدَ لَکَ.

مالیدم به‌خاک رویم را و بر من سزاست که‌برایت سجده‌کنم.

نماز جعفر طیّار و نمازهای فراوانی برای شب نیمه‌شعبان وارد شده‌است

امام باقر و امام صادق(علیهما السلام) روایت کرده‌اند که‌فرمودند:وقتی که‌شب نیمه‌شعبان می‌شود، چهار رکعت نماز بجا آور (هر دو رکعت به‌یک سلام) و در هر رکعت، حمد یک مرتبه‌و قل هو اللّه‌احد را صد مرتبه‌بخوان و پس از پایان چهار رکعت بگو:

اَللّهُمَّ اِنّی اِلَیْکَ فَقیرٌ، وَمِنْ عَذاِبکَ خائِفٌ مُسْتَجیرٌ، اَللّهُمَّ لا تُبَدِّلْ اِسْمی، وَلا تُغَیِّرْ جِسْمی، وَلاتَجْهَدْ بَلائی، وَلاتُشْمِتْ بی اَعْدآئی، اَعُوذُ بِعَفْوِکَ مِنْ عِقابِکَ، وَاَعُوذُ بِرَحْمَتِکَ مِنْ عَذابِکَ، وَاَعُوذُ بِرِضاکَ مِنْ سَخَطِکَ، وَاَعُوذُبِکَ مِنْکَ، جَلَّ ثَنآؤُکَ، اَنْتَ کَما اَثْنَیْتَ عَلی نَفْسِکَ، وَفَوْقَ ما یَقُولُ الْقآئِلُونَ.

آخرین جمعه‌ماه‌شعبان

حضرت رضا(ع) در آخرین جمعه‌از ماه‌شعبان به‌اباصلت فرمود :بیشتر شعبان گذشت و این آخرین جمعه‌آن است، در این باقیمانده‌ماه‌تقصیرهای گذشته‌ات را تدارک کن و بر آنچه‌به‌کارت می‌آید همّت کن، در دعا و استغفار و تلاوت قرآن بسیار بکوش و از گناهان خویش به‌سوی خدا توبه‌کن تا ماه‌رمضان فرا می‌رسد بر خدا مخلص باشی.

امانتی که‌بر گردن داری ادا ساز، هر کینه‌ای در قلب تو از برادر مؤمنت باشد آن را برانداز و هر گناهی بر تو مانده‌که‌مرتکب آن شده‌ای آن را از دل ریشه‌کن ساز و از خدا پروا داشته‌باش و بترس و در آشکارا و پنهان بر او توکّل نمای. همانگونه‌که‌خود فرموده:ومن یتوکّل علی الله‌فهو حسبه‌انّ اللّه‌بالغ أمره‌قد جعل اللّه‌لکلّ شی ءٍ قدر یعنی آنکس که‌بر خدای توکل کند خدا او را بس است زیرا خداوند امر خود را به‌انجام رساننده‌است و برای هر چیز اندازه‌ای قرار داده‌است.

اللّهم ان لم یکن غفرت لنا فی ما مضی من شعبان فاغفرلنا فیما بقی منه‌)در این ماه‌خدای تعالی به‌احترام و حرمت ماه‌رمضان گردن هایی را از جهنّم آزاد می‌سازد.

اعمال سه‌روز آخر ماه‌شعبان

روزه

امام صادق(ع) می‌فرماید :

هر کس سه‌روز از آخر ماه‌شعبان را روزه‌بگیرد و به‌ماه‌مبارک رمضان متّصل سازد، خداوند متعال ثواب روزه‌دو ماه‌متوالی را برای او بنویسد.

دعای شب آخر ماه‌شعبان و اوّل ماه‌رمضان

امام صادق(ع) در شب آخر ماه‌شعبان و شب اوّل ماه‌رمضان این دعا را می‌خواند:

اللّهُمَّ اِنَّ هذَا الشَّهْرَ الْمُبارَکَ الَّذی اُنْزِلَ فیهِ الْقُرآنُ، هُدیً لِلنّاسِ وَبَیِّنات مِنَ الْهُدی وَالْفُرْقانِ قَدْ حَضَرَ،

خدایا این ماه‌مبارکی که‌قرآن در آن نازل گشته‌آن قرآنی که‌راهنمای مردم گردیده‌و نشانه‌های روشنی از راهبری و جدا کردن میان حق و باطل است فرا رسیده

فَسَلِّمْنا فیهِ وَسَلِّمْهُ لَنا، وَتَسَلَّمْهُ مِنّا فی یُسْر مِنْکَ وَعافِیَة، یا مَنْ اَخَذَ الْقَلیلَ وَشَکَرَ الْکَثیرَ، اِقْبَلْ مِنِّی الْیَسیرَ،

پس ما را در این ماه‌سالم بدار و آن را در حال آسانی و تندرستی از ما بگیر ای که‌بگیرد اندک راو بسیار قدردانی کند، این طاعت اندک را از من بپذیر

اَللّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُکَ اَنْ تَجْعَلَ لی اِلی کُلِّ خَیْر سَبیلاً، وَمِنْ کُلِّ ما لا تُحِبُّ مانِعاً، یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ،

خدایا از تو خواهم که‌برای من بسوی هر کار خیری راهی و از هر چه‌دوست نداری سر را هم مانعی قرار دهی ای مهربانترین مهربانان

یا مَنْ عَفا عَنّی وَعَمّا خَلَوْتُ بِهِ مِنَ السَّیِّئاتِ، یا مَنْ لَمْ یُؤاخِذْنی بِارْتِکابِ الْمَعاصی، عَفْوَکَ عَفْوَکَ عَفْوَکَ یاکَریمُ،

ای که‌گذشتی از من و از آن کارهای زشتی که‌در پنهانی کردم ای که‌مرا به‌سبب دست زدن به‌گناهان نگیری گذشت، گذشت، گذشت تو را خواهانم ای بزرگوار

اِلهی وَعَظْتَنی فَلَمْ اَتَّعِظْ، وَزَجَرْتَنی عَنْ مَحارِمِکَ فلَمْ اَنْزَجِرْ، فَما عُذْری فَاعْفُ عَنّی یا کَریمُ، عَفْوَکَ عَفْوَکَ،

خدایا مرا پند دادی ولی من پند نگرفتم و از کارهای حرام خود بازم داشتی ولی من باز نایستادم پس چه‌عذری به‌درگاهت دارم ای کریم از من گذشت کن که‌عفوت و گذشتت را خواهانم

اَللّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُکَ الرّاحَةَ عِنْدَ الْمَوْتِ، وَالْعَفْوَ عِنْدَ الْحِسابِ،

خدایا از تو درخواست دارم آسودگی هنگام مرگ و گذشت در وقت حساب را

عَظُمَ الذَّنْبُ مِنْ عَبدِکَ، فَلْیَحْسُنِ التَّجاوُزُ مِنْ عِنْدِکَ، یااَهْلَ التَّقْوی، وَیا اَهْلَ الْمَغْفِرَةِ، عَفْوَکَ عَفْوَکَ،

بزرگ است گناه‌از بنده‌ات پس باید گذشت از جانب تو نیز نیکو باشد ای شایسته‌پرهیزگاری و ای شایسته‌آمرزش عفوت و گذشتت را خواهانم

اَللّهُمَّ اِنّی عَبْدُکَ وَابْنُ عَبْدِکَ وَابْنُ اَمَتِکَ، ضَعیْفٌ فَقیرٌ اِلی رَحْمَتِکَ،

خدایا من بنده‌و فرزند بنده‌و فرزند کنیز توأم ناتوان و نیازمند مهر تو هستم

وَاَنْتَ مُنْزِلُ الْغِنی و الْبَرَکَةِ عَلَی الْعِبادِ، قاهِرٌ مُقْتَدِرٌ،

و تویی که‌دارایی و برکت بر بندگانت فرو فرستی و تو چیره‌و توانایی

اَحْصَیْتَ اَعْمالَهُمْ، وَقَسَمْتَ اَرْزاقَهُمْ، وَجَعَلْتَهُمْ مُخْتَلِفَةً اَلْسِنَتُهُمْ وَاَلْوانُهُمْ، خَلْقاً مِنْ بَعْدِ خَلْق،

کارهای بندگانت را شماره‌داری و روزیشان را قسمت کرده‌و زبان ها و رنگهاشان را متفاوت کردی آفرینشی پس از آفرینش دیگر

وَلا یَعْلَمُ الْعِبادُ عِلْمَکَ، وَلا یَقْدِرُ الْعِبادُ قَدْرَکَ، وَکُلُّنا فَقیرٌ اِلی رَحْمَتِکَ،

و بندگانت دانش تو را ندارند و قدر تو را ندانند و همه‌ما نیازمند رحمتت هستیم

فَلا تَصْرِفْ عَنّی وَجْهَکَ، وَاجْعَلْنی مِنْ صالِحی خَلْقِکَ فِی الْعَمَلِ وَالاَْمَلِ، وَالْقَضآءِ وَالْقَدَرِ،

پس ای خدا رو از من مگردان و مرا در کردار و آرزو و امور مربوط به‌قضا و قدر

اَللّهُمَّ اَبْقِنی خَیْرَ الْبَقآءِ، وَاَفْنِنی خَیْرَ الْفَنآءِ عَلی مُوالاةِ اَوْلِیآئِکَ، وَمُعاداةِ اَعْدآئِکَ،

از شایستگان خلق خویش قرارم ده‌خدایا زنده‌ام بدار به‌بهترین وضع زندگی و بمیرانم به‌بهترین مردن (یعنی) با دوستی دوستانت و دشمنی با دشمنانت

وَالرَّغْبَةِ اِلَیْکَ، وَالرَّهْبَةِ مِنْکَ، وَالْخُشُوعِ وَالْوَفاءِ وَالتَّسْلیمِ لَکَ، وَالتَّصْدیقِ بِکِتابِکَ، وَاتِّباعِ سُنَّةِ رَسُولِکَ،

و رغبت به‌درگاهت و ترس و خشوع از تو و وفاداری و تسلیم بودن در برابرت و تصدیق کردن کتاب تو (قرآن) و پیروی از روش پیغمبرت

اَللّهُمَّ ما کانَ فی قَلْبی مِنْ شَکٍّ اَوْ رَیْبَة، اَوْ جُحُود اَوْ قُنُوط، اَوْ فَرَح اَوْ بَذَخ اَوْ بَطَر،

خدایا آنچه‌در دل دارم از شک و تردید یا انکار یا ناامیدی یا خوشی یا گردن فرازی یا اسراف در خوشگذرانی

اَوْ خُیَلاءَ اَوْ رِیآء اَوْ سُمْعَة، اَوْ شِقاق اَوْ نِفاق، اَوْ کُفْر اَوْ فُسُوق، اَوْ عِصْیان اَوْ عَظَمَة، اَوْ شَیْء لا تُحِبُّ،

یاخودبینی یا خودنمایی یا شهرت جویی یا ایجاد دو دستگی یا دورویی یا کفر یا فسق یا گناه‌یا بزرگ طلبی یا چیزهای دیگری که‌تو دوست نداری

فَاَسْئَلُکَ یا رَبِّ اَنْ تُبَدِّلَنی مَکانَهُ اِیماناً بِوَعْدِکَ، وَوَفآءً بِعَهْدِکَ، وَرِضاً بِقَضآئِکَ،

پس ای پروردگارا از تو خواهم که‌آن را تبدیل کنی به‌ایمان به‌وعده‌ات و وفاداری به‌پیمانت و خشنودی به‌قضا و قَدرت

وَ زُهْداً فِی الدُّنْیا، وَرَغْبَةً فیما عِنْدَکَ، وَاَثَرَةً وَطُمَاْنینَةً وَتَوْبَةً نَصُوحاً، اَسْئَلُکَ ذلِکَ یا رَبَّ الْعالَمینَ،

و پارسایی در دنیا و اشتیاق بدانچه‌نزد توست و فضیلتی و آرامشی و توبه‌خالص، این را از تو خواهم ای پروردگار جهانیان

اِلهی اَنْتَ مِنْ حِلْمِکَ تُعْصی، وَمِنْ کَرَمِکَ وَجُودِکَ تُطاعُ،

خدایا تو را بخاطر بردباریت نافرمانی کنند وبه‌طمع جود و کرمت اطاعت کنند

فَکَأنَّکَ لَمْ تُعْصَ، وَاَنَا وَمَنْ لَمْ یَعْصِکَ سُکّانُ اَرْضِکَ،

پس گویا نافرمانیت نکرده‌اند و من با کسانی که‌نافرمانیت نکردند همه‌ساکنان زمین توییم

فَکُنْ عَلَیْنا بِالْفَضْلِ جَواداً، وَبِالْخَیْرِ عَوّاداً، یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ،

تو بر ما به‌فضل خویش بخشنده‌باش و به‌نیکویی بازگردنده‌ای مهربانترین مهربانان

وَصَلَّی اللهُ عَلی مُحَمَّد وَآلِهِ صَلاةً دآئِمَةً لا تُحْصی وَلا تُعَدُّ، وَلا یَقْدِرُ قَدْرَها غَیْرُکَ، یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ.

و درود خدا بر محمّد و آل او درودی همیشگی که‌به‌شماره‌و عدد درنیاید و اندازه‌اش نتواند جز تو ای مهربانترین مهربانان.

اعمال مشترک این ماه

روزه

رسول الله‌می‌فرمود هر کس یک روز از این ماه‌را روزه‌بدارد بهشت بر او واجب می‌شود و خود حضرت این ماه‌را روزه‌می‌گرفت و آن را به‌ماه‌مبارک رمضان وصل می‌کرد.

استغفار

هر که‌در هر روز این ماه‌هفتاد مرتبه‌استغفار کند مثل آن است که‌هفتاد هزار مرتبه‌در ماه‌های دیگر استغفار کرده‌است پس هر روز 70 مرتبه‌بگوید:اَسْتَغْفِرُاللّهَ وَ اَسْأَلُهُ التَّوْبَةَ.

صدقه‌دادن

هر کس در ماه‌شعبان صدقه‌دهد، خداوند متعال، صدقه‌او را پرورش می‌دهد همچنان که‌شما شتربچّه‌ای را پرورش می‌دهید، و در قیامت به‌صاحبش می‌رسد، در حالی که‌به‌اندازه‌کوه‌اُحُد بزرگ شده‌باشد!

صلوات بر پیامبر و آلش(علیهم السلام)

نماز

هر کس در هر پنجشنبه‌ماه‌شعبان، دو رکعت نماز بگزارد، در هر رکعت بعد از سوره‌«حمد» صد مرتبه، سوره‌«توحید» را بخواند و پس از سلام، صد بار صلوات بفرستد ، خداوند هر حاجتی از حاجت های دینی و دنیوی که‌داشته‌باشد، برآورده‌سازد و هر کس آن روز را روزه‌بدارد، خداوند جسدش را بر آتش دوزخ حرام کند.

صلوات شعبانیه

مناجات شعبانیه