کودکتان حتما یک بیش فعال است اگر ...

کودک بیش فعال کیست و بیش فعالی به‌چه‌معناست؟

آیا تا به‌حال به‌این موضوع فکر کرده‌اید که‌ممکن است کودک شما هم مبتلا به‌بیش فعالی باشد ؟ اگر در این مورد شک دارید، در این قسمت از مجله اینترنتی فنجان با ما همراه‌باشید. کاملا طبیعی است که‌کودک شما تکالیفش، کلاس هایش را فراموش کند ، کاری را بدون فکر انجام دهد و در میز شام مدام وول بخورد اما گاهی اوقات همین رفتارهای طبیعی ممکن است نشان دهنده‌بیش فعالی باشد.

بیش فعالی یک اختلال در رشد بالای عصب ها است که‌معمولا در اوایل کودکی رخ می‌دهد و معمولا قبل از سن 7 سالگی می‌باشد و این اختلال باعث می‌شود که‌کودکان نتوانند از صحبت کردن یا فعالیت داشتن دست بکشند. کودکانی که‌سر جای خود نمی شینند ، حرف دیگران را گوش نمی دهند ، کار خودشان را انجام می‌دهند و برایشان مهم نیست که‌با کامنت های منفی دیگران روبرو شوند . گاهی اوقات برچسب مشکل ساز، خانه‌خراب کن و ویران گر نیز به‌آن ها زده‌می‌شود. 

چگونه‌رفتار طبیعی را از بیش فعالی تشخیص دهیم ؟

بسیار سخت است که‌بخواهیم این دو را از یکدیگر مجزا کنیم . اگر علائم را فقط گاهی اوقات مشاهده‌می‌کنید، کودک شما بیش فعال نیست اما اگر کودک بیشتر علائم بیش فعالی را از خود نشان می‌دهد و آن ها در مدرسه، مهمانی، خانه‌خود و مکان بازی این گونه‌رفتارها را از خود بروز می‌دهد، یعنی اینکه‌باید بیشتر به‌او توجه‌داشته‌باشید. زندگی با این نوع کودکان سخت است اما خوشبختانه‌با اقداماتی می‌توان تغییراتی را در رفتار آنان به‌وجود آورد و کمی آرامش را در محیط خانه‌برقرار کرد.

دسته‌بندی کودکان بیش فعال

1.پر تحرکی:

اینگونه‌کودکان دچار بیش فعالی که‌پرتحرک هستند بسیار بی قرار و ناآرامند و همیشه‌در حال حرکت و راه‌رفتن هستند . این گونه‌از کودکان در مدرسه‌با مشکلات زیادی روبرو خواهند شد.

2. کم توجهی:

این گونه‌کودکان تمرکز زیادی ندارند و همیشه‌در رویا و خیال زندگی می‌کنند . عدم تمرکز آنها در مدرسه‌سبب بروز مشکلاتی برای آنها خواهد شد .

3.تکانه‌ای:

این کودکان بیش فعال صبرو تحملشان اندک است طوری که‌حوصله‌ندارند صحبت های طرف مقابلشان تمام شود و میان صحبت های دیگران می‌پرند . این کودکان در مدرسه‌دوست ندارنند که‌درون صف بایستند.

رازهایی در مورد کودکان مبتلا به‌بیش فعالی

*تمام این کودکان بیش از حد فعالیت دارند :

این جمله‌را نمی توان برای تمام کودکان بیش فعال تعمیم داد . می‌توان گفت که‌کودکان بیش فعال همگی بی توجه‌هستند اما لزوما هر لحظه‌در حال جنب و جوش نمی باشند. 

* کودکان بیش فعال هرگز توجه‌و تمرکز ندارند :

این کودکان قادر هستند که‌روی فعالیت های خود تمرکز کنند و از آن ها لذت ببرند اما اصلا برایشان مهم نیست که‌چقدر سخت تلاش می‌کنند اما نسبت به‌کارهایی که‌دوست ندارند، ذره‌ای توجه‌ندارند. 

*این کودکان اگربخواهند، می‌توانند رفتار خود را بهتر کنند.

کودکان بیش فعال ممکن است که‌بهترین هم باشند اما هرگز نمی توانند یک جا بنشینند، ساکت باشند یا توجه‌کنند. آن ها معمولا سرکش هستند و این کار را نیز با هدف انجام می‌دهند. 

*این کودکان با همان بیش فعالی رشد می‌کنند.

این بیش فعالی به‌دوران نوجوانی نیز می‌رسد پس خیال نکنید که‌این مشکل به‌زودی حل می‌شود. درمان در این مورد بسیار ضروری است و می‌تواند مدیریت کردن علائم را به‌کودک آموزش دهد. 

* دارو بهترین درمان برای بیش فعالی است.

اغلب برای این کودکان دارو تجویز می‌شود اما نمی توان آن را بهترین گزینه‌دانست . درمان موثر برای این کودکان شامل تحصیل ، رفتار درمانی ، حمایت در خانه‌و مدرسه‌، ورزش کردن و تغذیه‌مناسب می‌باشد. 

بیش فعالی به‌چه‌چیزی شبیه‌است ؟

با شنیدن این کلمه‌به‌یاد لغاتی مثل غیر قابل کنترل بودن ، حرکت مداوم ، بالا رفتن از دیوار راست و آشفته‌کردن اطراف می‌افتید اما واقعیت کمی پیچیده‌تر است . بعضی از این کودکان بیش از حد فعال هستند اما بعضی دیگر ساکت سر جای خود می‌نشینند ، در حالی که‌توجهشان صدها فرسخ دور تر از شرایط واقعی است. بعضی از آن ها تمرکز عجیبی روی کار خود دارند و برایشان سخت است که‌فکرشان را تغییر جهت دهند.

علائم کودکان بیش فعال بستگی به‌شخصیتشان نیز دارد که‌شامل موارد زیر می‌باشد :

•  بی توجه‌اما نه‌بیش از حد فعال یا بی فکر.
•  بیش از حد فعال و بی فکر اما قادر به‌توجه‌کردن.
•  بی توجه، بیش از حد فعال و بی فکر ( رایج ترین نوع بیش فعالی) 

علائم بی توجهی در کودکان بیش فعال:

این کودکان زمانی که‌در حال گوش دادن به‌مبحث مورد علاقه‌خود هستند یا در حالی که‌کاری را انجام می‌دهند که‌آن را دوست دارند ، هیچ مشکلی در توجه‌و تمرکز ندارند اما زمانی که‌کار آن ها تکراری یا خسته‌کننده‌باشد، سریعا حواسشان پرت می‌شود .

این کودکان اغلب نمی توانند کاری را به‌اتمام برسانند و از مراحل مهم و ضروری صرفنظر می‌کنند. نمی توان تکالیف مهم مدرسه‌را انجام دهند و شبیه‌بودن به‌بچه‌های معمولی برایشان سخت است . این کودکان معمولا به‌آرامش نیاز دارند و باید در محیطی بسیار ساکت قرار بگیرند تا بتوانند توجه‌کنند.

•  زود کلافه‌شدن هنگام انجام کار.
•  گوش دادن به‌صحبت دیگران.
•  سخت به‌یاد آوردن مطالب و دستور العمل ها مخصوصا در درس.
•  توجه‌نکردن به‌جزئیات.
•  برنامه‌ریزی نداشتن و ناتوانی در تمام کردن پروژه‌ها.
•  گم کردن اسباب بازی، کتاب ها و دیگر وسایل. 

علائم بیش از حد فعال بودن :

یکی از بارزترین نشانه‌این کودکان بیش از حد فعال بودن می‌باشد . بعضی از کودکان طبیعتا بازیگوش هستند اما کودکان بیش فعال همیشه‌در حال تکان خوردن می‌باشند. آن ها سعی دارند که‌چندین کار را همزمان انجام دهند ، بعد از یک کار سریعا به‌کار دیگر مشغول شوند و هنگام نشستن مدام تکان می‌خورند و پاهایشان را تکان می‌دهند .

•  مدام بیقرارند.
•  در نشستن مشکل دارند.
•  مدام در حال راه‌رفتن و دویدن و بالا رفتن هستند.
•  بیش از حد صحبت می‌کنند.
•  سریعا تغییر علاقه‌می‌دهند.

علائم بی فکری در این کودکان:

بی فکری در این کودکان باعث از دست دادن کنترل می‌شود. آن ها وسط مکالمه‌ها می‌پرند، حواس دیگران را پرت می‌کنند ، خلوت را بهم می‌زنند ، سوالات بی مربوط سر کلاس می‌پرسند و جملاتی مثل، " صبر کن " یا " چند لحظه‌سکوت کن " برای این کودکان کاملا غیر قابل درک است .

•  بدون فکر کار می‌کنند.
•  به‌جای عمل کردن، حدس می‌زنند.
•  وسط حرف و بازی دیگران می‌پرند.
•  در زمان غلط به‌سمت دیگران می‌روند.
•  هیجانات قوی خود را کنترل نمی کنند .

اثرات مثبت بیش فعالی در کودکان

- خلاقیت :

کودکان مبتلا به‌بیش فعالی اغلب خلاق و تجسمی هستند و این کودکان می‌توانند رویا های بزرگی در سر داشته‌باشند و مشکلات بزرگ را در سر خود حل کنند و گاهی اوقات به‌چیزهایی توجه‌می‌کنند که‌هرگز به‌ذهن کس دیگری نرسیده‌است .

- انعطاف :

این کودکان در لحظه‌چند ها گزینه‌دارند و سریعا کار دیگر را جایگزین می‌کنند .

- هیجان :

این کودکان کمتر دچار روزمرگی می‌شوند. آن ها به‌چیزهای مختلفی علاقه‌دارند و روحیه‌آن ها شاد و سرزنده‌است.

- انرژی :

این کودکان انگیزه‌بالایی دارند، سخت کار می‌کنند و می‌توانند موفق نیز بشوند ونمی توان به‌راحتی تمرکز آنان را بهم زد. 

آیا کودکان واقعا بیش فعال هستند؟

نمی توان با در نظر گرفتن سه‌فاکتور مهم بی توجهی ، بی فکری و بیش از حد فعال بودن، به‌قطعیت گفت که‌کودکی بیش فعال است . شرایط دارویی خاص ، اختلالات روانشناسی و زندگی پر از استرس می‌تواند علائمی شبیه‌به‌بیش فعالی را ایجاد کند . پزشک قبل از تشخصی قطعی، مشکلات زیر را در کودک مورد بررسی قرار می‌دهد .

•  مشکل در خواندن ، نوشتن ، صحبت کردن و دیگر مهارت های یادگیری
•  اتفاقات بزرگ در زندگی
•  اختلالات روانشناسی مثل اضطراب ، افسردگی و اختلال دو قطبی
•  اختلالات رفتاری
•  وضعیت های دارویی مثل مشکلات تیروئید ، شرایط خاص سیستم عصبی و اختلال خواب

 راهکارهایی برای والدین کودکان بیش فعال

اگر کودکتان بیش فعال است و به‌شما نیاز دارد ، کار خود را کنار بگذارید و به‌او گوش دهید . گاهی اوقات نیز بهتر است کمی توجه‌خود را از او بردارید و به‌او اعتماد کنید.

راهکارهای زیادی برای کاهش شدت بیش فعالی از طریق والدین وجود دارد که‌در ادامه‌به‌تعدادی از آن ها اشاره‌می‌کنیم : 

•  از خودتان مراقبت کنید تا توانایی بیشتری در مراقبت از کودک داشته‌باشید :غذای مناسب بخورید، ورزش کنید ، به‌اندازه‌کافی بخوابید و راه‌هایی را برای کاهش استرس پیدا کنید .
•  ساختارهایی را در نظر بگیرید و به‌آن ها عمل کنید :به‌کودک خود کمک کنید تا روی روتین های روزانه‌تان تمرکز کند و به‌آن ها وفادار باشید. فعالیت های روزانه‌را برای او ساده‌کنید و او را با فعالیت های سالم مشغول نگه‌دارید.

 انتظارات واضح از او داشته‌باشید :

قوانین رفتاری را برای کودک ساده‌نگه‌دارید و به‌او توضیح دهید که‌در صورت رعایت کردن و یا نکردن چه‌اتفاقاتی می‌افتد.

 او را به‌ورزش کردن و خوابیدن تشویق کنید :

فعالیت فیزیکی باعث افزایش تمرکز و رشد مغزی می‌شود همچنین فعالیت ورزشی باعث خواب بهتر در این کودکان می‌شود.

 غذای سالم به‌او دهید :

تغدیه‌او را مدیریت کنید تا اثرات آرامش دهنده‌آن را ببینید.

 به‌او یاد دهید که‌چگونه‌دوست پیدا کند :

به‌او کمک کنید تا شنونده‌خوبی باشد، بتواند حرف دیگران را از چهره‌هایشان بخواند و زبان بدن دیگران را بفهمد و ارتباط بهتری با آن ها برقرار کند.

 در مورد مدرسه‌او نیز با یک مشاور صحبت کنید تا راه‌های خلاقانه‌تری را به‌شما یاد دهد تا تمرکز کودک را افزایش دهید.

 مدرسه‌را در جریان بگذارید :

حتما شرایط خاص کودک را به‌مدرسه‌اطلاع دهید تا آن ها نیز با آگاهی بیشتر با او رفتار کنند.

 از هر دارویی استفاده‌نکنید :

فقط دارو های تجویز شده‌توسط پزشک را مصرف کنید.

 با او گرم و مهربان باشید :

نباید به‌دلیل مشکل کودک خود، او را از خودتان برنجانید و یا بی توجهی کنید که‌این کودکان نیز احساس دارند و نیازمند مهربانی والدین خود می‌باشند.

درمان های مختلف برای کودکان بیش فعال:

- دارو:

تجویز دارو رایج ترین نوع درمان است که‌آن ها را آرام می‌کند.

- رفتار درمانی :

در این روش درمانگر به‌کودک کمک می‌کند تا مهارت های احساسی ، اجتماعی و برنامه‌ریزی را انجام دهد.

- مشاوره‌به‌خانواده‌:

در این روش والدین یاد می‌گیرند که‌چگونه‌سخت ترین شرایط را کنترل کنند.

- حمایت از طریق مدرسه‌:

معلمان در این درمان نقش دارند و فضای مدرسه‌را برای این کودکان لذت بخش تر می‌کنند.

والدین و معلمان می‌توانند به‌کودکان یاد دهند تا شرایط را بهتر مدیریت کنند و بتوانند به‌موضوعات مهم توجه‌داشته‌باشند.

بیش فعالی درمان نشده‌در آینده‌باعث بی اعتماد بنفسی کودک ، مشکلات در تحصیل ، افسردگی، سرخوردگی ، رفتارهای خطرناک و مشکلات خانوادگی می‌شود .

روش درایکورز برای تربیت کودک با عنوان روش عواقب منطقی:

1. برای اینکه‌کودک و والدین سردرگم نشوند باید یک مشکل مورد بررسی قرار گیرد و سپس مشکل بعدی را بررسی نمایند.

2. اگر والدین تصمیمی را گرفتند باید بگویند «تصمیم گرفته‌شد» نه‌اینکه‌« تصمیم گرفتیم » چرا که‌اینگونه‌به‌خود تصمیم و نه‌تصمیم گیرنده‌استناد خواهد شد.

3. والدین باید در اجرای روش عواقب منطقی ، معقول رفتار کنند و نه‌تسلیم گردند و نه‌اینکه‌با کودک خود بحث و دعوا داشته‌باشند.

4. در اجرای روش عواقب منطقی اگر کودک با والدین همکاری نکرد باید عوامل مطلوب را از او دور نمود.

5. کودک و هدف های او درک گردند.

6. به‌کودک حق انتخاب و تصمیم گیری داده‌شود.

7. اگر کاربرد روش عواقب منطقی با شکست روبرو شود ، باید به‌تجزیه‌و تحلیل علت های شکست بپردازیم . در برخی مواقع رفتار والدین با کودک درست نیست و مشکل دارد.

8. والدین باید برای کودک خود پاداش و تنبیه‌در نظر بگیرند و همیشه‌این قوانین را زیر پا نگذارند تا این پاداشها و تنبیه‌ها از طرف کودک نیز مورد توجه‌قرار گیرند.