
زبان حیوانات ، ارتباطات ما بین حیوانات و با جهان پیرامونشان بهغیر از گونههای معدودی از حیوانات کهاز طریقی غیرکلامی و با نشانههایی مانند ایجاد رایحه، نور، برق و غیرهصورت میگیرد، اغلب بهصورت ادای صوت و از طریق تارهای صوتی انجام میپذیرد.
در این قسمت از مجله اینترنتی فنجان در رابطهبا تفاوت بین ارتباط و زبان بحث خواهیم کرد و بررسی میکنیم کهآیا حیوانات هم از توانایی حرف زدن برخوردارند یا خیر و بهدنبال آن بهارائهچندین نمونهاز ارتباط حیوانات خواهیم پرداخت .
زبان در مقایسهبا ارتباط
شاید تا بهحال از کسی شنیدهباشید کهپرندهها در صبح هنگام با یکدیگر گفتگو می کنند و یا گاو مادهای را دیدهباشید کهگوسالهخود را صدا میزند . این مثال ها نشان دهندهاین هستند کهحیوانات نیز از توانایی ارتباط برقرار کردن برخوردارند .
بسیاری از افراد از اصطلاحات ارتباط و زبان بهصورت مشترک استفادهمی کنند زیرا بهنظر میرسد کهاین دو اصطلاح دارای یک مفهوم واحدند اما با این حال ، این دو مفهوم کاملا متفاوتند .
ارتباط عبارت است از بیان اطلاعات بهدیگری و زبان توانایی جمع کردن کلمات مطابق با قوانین دستوری است . آیا درک تفاوت مفهوم این دو اصطلاح ، ذهنیت شما را در رابطهبا این کهحیوانات توانایی ارتباط برقرار کردن دارند را تغییر میدهد یا خیر؟
تفاوت انسان و حیوان در برقراری ارتباط
انسان ها با حیوانات متفاوتند . یکی از این تفاوت ها را میتوان در استفادهاز زبان مشاهدهکرد . تفاوت اساسی در نحوهارائهاطلاعات برای برقراری ارتباط و نحوهسازماندهی و ارائهآن در بیان زبانی وجود دارد . بهعنوان مثال، یک شامپانزهمی تواند کلمات " سیب " و "گرسنه" را بیاموزد و از آن ها بهطور مناسب در ایجاد علامت برای انتقال ایدهاستفادهکند.
با این حال نمی توان بهاو نحوهگفتن جمله"من گرسنهام و دوست دارم سیب بخورم " را آموخت زیرا این کلمات برای شامپانزهمنطقی نخواهد بود اما بهانسان کمک میکند تا اطلاعات را با وضوح بیشتری پردازش کند و بهعبارت دیگر، یک حیوان میتواند ارتباط برقرار کند اما فقط انسان ها میتوانند بهمعنای واقعی کلمهاز زبان خود برای بیان عقاید خود استفادهکنند .
شیوهارتباط برقرار کردن در حیوانات ژنتیکی است یا اکتسابی؟
در بیشتر گونههای جانوری شیوهارتباط برقرار کردن امری ژنتیکی است و حیوانات ازهنگام تولد توانایی برقراری ارتباط با هم نوعشان را دارند و مکان بهدنیا آمدن حیوان فرقی نمی کند زیرا بخش زیادی از شیوهارتباط برقرار کردن آنها بهوسیلهژن های شان مشخص شدهاست.
پژوهشگران برای دست یابی بهنتایج مهمی نوزادان میمون های ماکاک بومی ژاپن را با نوزادان میمون های ماکاک بومی جنوب آسیا عوض کردند. میمون های هر دو منطقهبرای ارتباط برقرار کردن از صداهای یکسانی مانند صداهای نرم، صداهای خشن، عوعو کردن و جیغ زدن استفادهمیکنند و در شرایط متفاوتی هر کدام از این صداها را بهکار میبرند.
هنگام بازی کردن بچهمیمون های جنوب آسیا صداهای خشن و بچهمیمون های ژاپنی صدای نرم تولید میکنند. پژوهشگران متوجهشدند میمون های والد روی الگوهای صوتی بچهمیمون ها تاثیر داشتند و بچهمیمون ها با زندگی درمیان میمون های غریبهنیز بههمان شیوهوالدین اصلی خود از الگوهای صوتی استفادهمیکردند.
این آزمایش نشان داد میمون ها هنگام تولد نیز میدانند برای ارتباط برقرار کردن در چهشرایطی باید از چهنوع صدایی استفادهکنند و تجربهو شرایط اجتماعی تاثیری روی آنها ندارد . شما زمانی میتوانید بهبچهمیمون های جنوب آسیا بیاموزید مانند میمون های ژاپنی ارتباط برقرار کنند کهجدا از دیگر میمون ها در محیط خاصی مدت زمان زیادی زندگی کنند.
آیا حیوانات لهجهدارند؟
برخی از جانوران بهطور مستقیم با توجهبهمحل زندگی شان لهجههای مختلفی را میآموزند .پرندگان آوازخوان استعداد یادگیری شگفت انگیزی دارند مثلا بلبل میتواند با چند بار گوش دادن بهآوازها تا 60 آواز مختلف را بخواند.
پرندگان آوازخوان متعلق بهیک گونهتوانایی خواندن آوازهای متفاوتی بر اساس محل زندگی شان را دارند. گنجشک های تاجدار سفید کهدر کشور آمریکا زندگی میکنند از 7 صدای متفاوت در آوازهای شان استفادهمیکنند و هر گروهاز آنها بهشیوهمختلفی این صداها را با هم ترکیب میکنند.
در 3 ماهاول زندگی جوجههای این پرندهنیز بهالگوهای صوتی مورد استفادهگنجشک های دیگرگوش دادهو الگوهای بومی آن منطقهرا میآموزند. پرندهشناسان با شنیدن آواز گنجشک ها میتوانند ، محل تولدش را تشخیص دهند همانطور کهبا شنیدن لهجهانسان ها میتوانیم محل تولد او را حدس بزنیم.
دلفین ها، نهنگ ها، مرغان مگس خوار و خفاش ها نیز توانایی آموختن الگوهای صوتی جدید را دارند. نهنگ های عنبر نیز لهجههای گوناگونی دارند مثلا نهنگ های عنبر دریای کارائیب الگوهای صوتی متفاوتی نسبت بههمنوعان شان دارند.
اگرچهممکن است حیوانات توانایی صحبت کردن را نداشتهباشند اما همهآن ها با یکدیگر ارتباط برقرار میکنند یا عمدتا اطلاعات را بهیکدیگر منتقل میکنند. در حقیقت توانایی برقرار کردن ارتباط موثر برای بقای آن ها ضروری است . این ارتباطات میتواند اشکال مختلفی از قبیل موارد زیر داشتهباشد:
ارتباط صوتی :
مانند یک سگ کهبرای حفظ قلمرو خود با واق واق کردن بهسگ دیگر هشدار میدهد کهاز قلمرو او دور شود و یا با سایر پرندگان و یا جفت خود ارتباط برقرارمی کند.
سر و صداهای غیر صوتی :
مانند دلفین ها کهبا کشیدن دم خود بر روی سطح آب ، سایر دلفین ها را از خطر مطلع میسازند و یا یک خرگوش کهبا تکان دادن پای عقب خود علامت خطر را بهسایر هم نوعان خود نشان میدهد .
بوییدن :
مانند یک شیر نر کهبا بوی خود، نقاط مختلف قلمرو خود را مشخص میکند تا سایر شیر های نر از او فاصلهبگیرند .
رنگ :
مانند ماهی های مرکب کهبا ایجاد رنگ های مختلف بر روی پوست خود ، بهماهی های مرکب دیگر سیگنال هایی در رابطهبا ترس و علامت خطر میفرستند.
علائم بصری :
مانند طاووس های نر کهبرای جذب جنس مخالف ، پر های خود را میگشایند و یا شروع بهرقص می کنند تا جفت مورد نظر را بهخود متمایل سازند .
آیا گونههای مختلف جانوران زبان یکدیگر را میفهمند؟
دلفین ها و نهنگ ها احتمالا میتوانند با هم ارتباط برقرار کنند اما این امر بهاین معنی نیست کهآنها مانند انسان ها توانایی برقراری ارتباط را دارند . دلفین ها برای برقرار ارتباط با یکدیگر از سهروش سوت زدن، تیک تیک کردن و حالت های بدن استفادهمیکنند و احتمالا نهنگ های عنبر نیز از روش های مشابهی برای ارسال پیام استفادهمیکنند .
روش برقراری ارتباط مورچهها با یکدیگر بهروش شیمیایی و فیزیکی است . پرندگان عسل خوار نیز با هدایت گورکن ها بهسمت محل کندوی زنبورها باعث میشوند تا آنها کندو را تکهتکهکنند و هر دو جانور از عسل بخورند .
نحوهارتباط بین این دو حیوان این گونهاست کهپرندهاطراف گورکن پرواز میکند تا توجهاو را جلب کند سپس او با پرواز در کنار گورکن او را بهکندو میرساند .ارتباط بین جانوران معمولا یکطرفهو غیرعمدی است.
برخی از میمون های آفریقایی با گوش دادن بهآواز گونهای سار متوجهمیشوند چهنوع جانور شکارگری نزدیک آنها است و بر اساس نوع شکارچی بر نوع عمل خود میگیرند . اگر شکارچی پلنگ باشد از درخت بالا میرود و اگر پرندهباشد از درختان پایین میآیند تا بتوانند زندهبمانند.برخی از حیوانات نیز بهشیوهاستراق سمع ارتباط برقرار میکنند آنها با گوش دادن بهترین و مناسب ترین اطلاعات را بهدست بیاورند تا بتوانند زندهبمانند.