اولین بار چه کسی زیارت عاشورا را خواند؟

قدیمی ترین سند زیارت عاشورا و اولین فردی که‌زیارت عاشورا خواند

زیارت عاشورا یکی از این زیارات توصیه‌شده‌است که‌اکثر افراد با آن آشنا هستند و در هر ایامی بخصوص در روزهای محرم و صفر خوانده‌می‌شود و فضایل خواندن آن بیشمار است. در این بخش از دین و مذهب مجله اینترنتی فنجان درباره‌قدیمی ترین سند زیارت عاشورا و اولین فردی که‌زیارت عاشورا خواند، توضیحاتی داده‌ایم.

قدیمی ترین سند زیارت عاشورا

در بین کتب حدیثی شیعی دو کتاب که‌از نظر قدمت مقدم بر خیلی از آثار حدیثی هستند زیارت عاشورا را نقل کرده‌اند:

1. زیارت عاشورا در کتاب کامل الزیارات:

قدیمی ترین سند زیارت عاشورا در کتاب کامل الزیارات از ابن قولیه‌قمی است. مرحوم شیخ عباس قمی در مفاتیح نقل می‌کند امام صادق فرمود:از پدرم از پدرش تا امیرالمؤمنین از پیامبر (ص) و پیامبر از جبرئیل و جبرئیل از خداوند متعال نقل می‌کند که‌خداوند فرمود:بسم الله‌الرحمن الرحیم السلام علیک یا اباعبدالله‌تا آخر زیارت.

محمد بن قولویه‌از محدثین شیعه‌که‌متوفای 368 هجری است و فاصله‌اش با سال 255 هجری که‌حضرت حجت (عج) به‌دنیا آمده‌اند کم است و با صحابی امامان دهم و یازدهم علیهماالسلام همعصر بوده‌است.

کامل الزیارات جزو قدیمی ترین منابع زیارت عاشوراست و قبل از وی کسی متن زیارت عاشورا را نقل نکرده‌است و آنجا حارب ذکر شده‌و نُسخ دیگر کامل الزیارات هم تماماً حارب ذکر کرده‌اند و نسخ بدل نداشت.

ابن قولویه‌در کامل الزیارات نقل می‌کند که‌کسی به‌نام علقمه‌ابن محمد حضرمی روز عاشورا خدمت امام (ع) در مدینه‌می‌رسد و از امام (ع) می‌پرسد زیارت عاشورا یعنی رفتن در کنار مقبره‌و جایی که‌بدن مدفون است ما که‌دور هستیم چه‌کنیم؟ امام باقر (ع) می‌فرمایند:خیر معنی زیارت چنین نیست و از دور نیز ممکن است و می‌فرمایند حتی کسی که‌راهش دور است می‌تواند دو رکعت نماز بخواند و بعد رو کند به‌کربلای معلا و بعد این زیارت را خوانده‌و امام حسین (ع) را خطاب قرار دهد.و سپس امام زیارت را خواندند و به‌علقمه‌حضرمی آموزش دادند.

امام باقر (ع) فرمودند:

هر کس امام حسین (ع) را از دور و نزدیک زیارت کند ثوابش یک هزار حج و عمره‌و یک هزار بار جهاد در راه‌خدا است بعد فرمودند این پاداش حتی فراتر از این نیز هست و گاهی گفته‌می‌شود هزار هزار.

2. زیارت عاشورا در کتاب مصباح المتهجد:

از دیگر زیارات عاشورا قدیمی از زیارت عاشورا در کتاب «مصباح المتهجد» شیخ طوسی می‌توان نام برد. شیخ طوسی چندین تالیف بنام دارد و چندین کتاب درباره‌ادعیه‌دارد که‌معروف ترین آنها "مصباح المتهجد" است که‌در آن زیارت عاشورا را نقل می‌کند به‌همان شکلی که‌ابن قولویه‌نقل کرده‌است با این تفاوت که‌نخستین راوی محمدابن اسماعیل ابن بزیع است که‌از شخصی به‌نام صالح ابن عقبه‌نقل می‌کند و او از پدرش و پدرش از امام باقر (ع).

زیارت عاشورا از چه‌کسی نقل شده‌است؟

متن زیارت در بین اهل بیت علیهم السلام بوده‌است و این حدیث قدسی از امام باقر علیه‌السلام نقل شده‌است. ایشان فرمود پدرم، او از پدرش او از جد ما از پیامبر (ص) و از جبرئیل و جبرئیل از خداوند متعال نقل کردند که‌خداوند فرمود:السلام علیک یا أبا عبدالله.

چه‌کسی اولین بار زیارت عاشورا خواند؟

امام حسین ( ع) در روز عاشورا دو بار زیارت عاشورا را قرائت کردند. ایشان یک بار ابتدا تا انتهای زیارت را بین نماز ظهر و عصر روز عاشورا خواندند و یک بار تکه‌ای از زیارت عاشورا از صبح عاشورا تا غروب عاشورا خواندند یعنی تمام فرازهای زیارت عاشورا جز فرازی که‌الان سجده‌دارد، خوانده‌شد.

روایت صفوان در مورد زیارت عاشورا این است که‌این زیارت از طریق معصومین به‌امام باقر(ع) رسید و جبرئیل امین این زیارت را از طریق خداوند متعال برای پیامبر(ص) قرائت نمود.

آیا سجده‌زیارت عاشورا واجب است؟

در فراز انتهایی زیارت عاشورا هیچ کلمه‌سجده‌ای ذکر نشده‌است و سجده‌مستحب است، اما چرا بدون ذکر کلمه‌سجده، ما سجده‌می‌کنیم؟

به‌این علت این فراز سجده‌دار شد که‌امام حسین (ع ) از صبح روز عاشورا بنا به‌مناسبتی فرازی از زیارت را می‌خواندند اما فراز سجده‌را نخواندند تا زمانی که‌ملعون لعین بالای سر حضرت آمد تا سر مبارک ایشان را از تن جدا کند.

او از جلو و بوسه‌گاه‌حضرت زهرا نتوانست سر امام را جدا کند، پیکر را برگرداند و سر را از قفا جدا کرد، زمانی که‌پیشانی امام روی خاک افتاد حضرت این فراز انتهایی را شروع کرد و فرمود:«اللَّهُمَّ لَک الْحَمْدُ حَمْدَ الشَّاکرِینَ»