از کجا بفهمیم نوزاد دچار در رفتگی لگن شده ؟

تمامی علل در رفتگی لگن نوزاد و بهترین زمان تشخیص و درمان

در یک لگن سالم ، مفصلی در بالا قرار می‌گیرد که‌انتهای بالایی آن به‌استخوان ران متصل می‌شود که‌بسیار محکم به‌مفصل چسبیده‌است و بخشی از استخوان لگن محسوب می‌شود . در رفتگی لگن در کودکان و نوزادان به‌دلیل این است که‌مفصل آن به‌خوبی شکل نگرفته‌است و این مفصل در این کودکان نسبتا شل است و به‌راحتی در می‌رود.

اگرچه‌که‌در رفتگی لگن نوزاد اغلب در زمان تولد اتفاق می‌افتد اما می‌تواند در سال اول زندگی نیز اتفاق بیافتد . تحقیقات اخیر نشان می‌دهد نوزادانی که‌بسیار محکم قنداق می‌شوند و زانوهایشان به‌هم می‌چسبد، بیشتر در معرض در رفتگی لگن می‌باشند.

از آن جا که‌قنداق کردن طرفداران زیادی دارد، بسیار مهم است که‌والدین یاد بگیرند چگونه‌نوزادان خود را از راه‌امن قنداق کنند و متوجه‌شوند که‌چه‌زمانی این کار را اشتباه‌انجام داده‌اند و ممکن است که‌باعث در رفتگی لگن نوزادشان شوند.

در تمام موارد مربوط به‌در رفتگی لگن ، این مفصل ساچمه‌ای موجود در لگن کم عمق است و به‌معنای این است که‌بالای استخوان ران نمی تواند به‌مفصل ساچمه‌ای به‌طور محکم بچسبد. گاهی اوقات رباط هایی که‌به‌نگهداشتن مفصل کمک می‌کند ، در آن محل دچار کش آمدن می‌شوند . درجه‌شل شدگی لگن یا پایدار نبودن آن ، در بین کودکان متفاوت می‌باشد.

جابجا شده‌:در بیشتر موارد شدید در رفتگی لگن نوزاد ، سر این مفصل به‌طور کامل جدا می‌شود.

قابل جابجایی :در این موارد، سر مفصل کمی خم می‌شود و به‌راحتی در آزمایش و معاینه‌فیزیکی می‌توان آن را به‌محل اصلی هدایت کرد.

در رفتن :در موارد خفیف در رفتگی لگن نوزاد ، سر این مفصل کاملا شل می‌شود . در معاینه‌فیزیکی نیز استخوان می‌تواند حرکت کند اما از جای خود جابجا نشود.

تقریبا 1 یا 2 درصد از هر 1000 نوزاد در جهان با این مشکل متولد می‌شوند.

علل در رفتگی لگن نوزاد

در رفتگی لگن نوزاد در بعضی از خانواده‌ها بیشتر از بقیه‌است . حال این در رفتگی می‌تواند به‌استخوان های دیگر نیز مربوط باشد. همچنین به‌لگن سمت چپ نیز بیشتر تاثیر می‌گذارد و در موارد زیر بیشتر رخ خواهد داد :

کودکان دو قلو
اختلالات ژنتیکی
دختران
فرزندان اول
کودکانی که‌با بریچ مخصوصا در ناحیه‌پا و شانه‌متولد می‌شوند.
سابقه‌خانوادگی
سطح بسیار پایین مایع جنینی

علائم در رفتگی لگن نوزاد

بعضی از نوزادان علائمی را از دررفتگی لگن در خود نشان می‌دهند که‌شامل موارد زیر می‌باشد :

پاهایی با طول متفاوت
پوست رنگ پریده‌با تاخوردگی در قسمت ران
قابلیت حرکت کم یا انعطاف در یک سمت
لنگیدن ، راه‌رفتن روی پنجه‌یا اردکی راه‌رفتن

آزمایش پزشکی برای در رفتگی لگن نوزاد

علاوه‌بر معاینه‌فیزیکی ، پزشک می‌تواند با لمس کردن بدن نوزاد در رفتگی لگن را تشخیص دهد و به‌صداهای مفاصل او نیز گوش کند و همچنین می‌تواند نوع و پوزیشن جایجایی را تشخیص دهد.

نوزادان تازه‌متولد شده‌بیش از همه‌در معرض در رفتگی لگن هستند که‌برای تشخیص آن اغلب از سونوگرافی استفاده‌می‌شود و از لگن نوزاد تصویری را در اختیار پزشک قرار می‌دهد . برای کودکان بزرگ تر نیز اشعه‌ایکس به‌کار گرفته‌می‌شود.

درمان در رفتگی لگن نوزاد

زمانی که‌نوزاد دچار در رفتگی لگن شود ، می‌توان با جا انداختن لگن او را درمان کرد . اگر لگن هنگام تولد جابجا شده‌باشد ، این وضعیت تا زمان راه‌رفتن نوزاد مشخص نمی شود . در این مواقع درمان کمی پیچیده‌می‌شود و نتایج آن غیر قابل پیش بینی تر خواهد بود.

درمان غیر جراحی

روش های درمانی به‌سن نوزاد بستگی دارد.

نوزادان تازه‌متولد شده‌:

این نوزادان را در یک وسیله‌با یک پوزیشن نرم می‌نشانند و آن وسیله‌را همیشه‌همراه‌نوزاد به‌مدت 1 الی 2 ماه‌نگه‌می‌دارند . این آتل ها برای نگه‌داشتن لگن در یک پوزیشن مناسب طراحی شده‌اند که‌اجازه‌حرکت را نیز به‌پاها می‌دهند.

چنانچه‌در مجله اینترنتی فنجان بیشتر توضیح خواهیم داد والدین نقش مهمی را در این روش ایفا می‌کنند و پزشک نیز باید به‌دقت این وسیله‌را جایگذاری کند تا دستشویی کردن ، حمام کردن ، غذا خوردن و لباس پوشیدن مختل نشود.

نوزادان یک تا شش ماه‌:

درمان آن ها نیز شبیه‌به‌نوزادان تازه‌متولد شده‌است که‌معمولا موفقیت آمیز طی می‌شود.

مدت زمان نیاز نوزاد به‌دستگاه‌مشخص نیست و در بین کودکان، متفاوت است. گاهی اوقات پزشک این آتل ها را در می‌آورد ، کمی مفصل را جابجا می‌کند و دوباره‌نوزاد را آتل بندی می‌کند. مراقبت از کودکان نیز نیازمند دستورالعمل های زیادی است . پزشک و تیم او دستورالعمل های مختلفی را برای نوزاد شما در نظر می‌گیرند.

نوزادان 6 ماه‌تا 2 سال :

معمولا لگن این نوزادان گچ گرفته‌می‌شود . در بیشتر موارد ممکن است که‌از کشش پوست به‌مدت چند هفته‌ای برای جایجایی مفصل استفاده‌شود . این روش بافت نرم را در اطراف لگن برای تغییر استخوان آن دچار جابجایی می‌کند که‌این کار هم در خانه‌و هم در بیمارستان قابل انجام است.

درمان های جراحی

نوزادان بین 6 ماه‌الی 2 سال :

جراحی بسته‌نمی تواند مفصل را جابجا کند و باید از جراحی باز استفاده‌کرد . در این پروسه‌یک برش در لگن نوزاد ایجاد می‌شود که‌به‌جراح اجازه‌می‌دهد که‌به‌طور واضح ، استخوان ها و بافت های نرم را ببیند.

در بیشتر موارد ، استخوان ران برای چفت شدن بهتر کوتاه‌می‌شود و سپس از اشعه‌ایکس استفاده‌می‌شود تا به‌جای صحیح استخوان مطمئن شوند . بعد از آن قسمت ران و لگن را گچ می‌گیرند.

نوزادان بالای 2 سال :

در بعضی از نوزادان با افزایش سن ، این مشکل روز به‌روز بدتر می‌شود که‌جراحی باز معمولا برای بهبود لگن آن ها مهم است .

در طول جراحی در رفتگی لگن اقدامات زیر انجام می‌شود :

پزشک :

برشی را روی پوست ایجاد می‌کند.
عضلات را تکان می‌دهد تا مفصل را به‌خوبی ببیند.
سر مفصل را در جای صحیح قرار می‌دهد.
محل بریدگی را طوری بخیه‌می‌زند که‌بخیه‌آن نیاز به‌باز کردن نداشته‌باشد.
سپس پا را در محل مناسب گچ می‌گیرد تا در همان جا بماند. 6 الی 12 ماه‌پای کودک در گچ می‌ماند.

ریکاوری

در بسیاری از کودکان مبتلا به‌در رفتگی لگن، از آتل استفاده‌می‌شود . گچ گرفتگی نیز حدود 2 الی 3 ماه‌باید روی پاها باشد و اما ممکن است که‌این دوره‌ها طبق نظر پزشک تغییر کند . در طول این مدت باید مدام تحت نظر پزشک باشید.

سختی ها و مشکلات در رفتگی لگن نوزاد

کودکان بعد از باز کردن گچ پای خود به‌سختی راه‌می‌روند. اگرچه‌که‌به‌مرور این راه‌رفتن بهبود پیدا می‌کند.
تجهیزات دیگر نیز می‌تواند طول پاها را با کمی تفاوت نگه‌دارد . آشفتگی های رشد در استخوان ران نیز در موارد نادری اتفاق می‌افتد اما مشکلات فشار خون در رشد استخوان ران تاثیر می‌گذارد.
ممکن است که‌بعد از درمان نیز مقداری جایجایی هنوز باقی مانده‌باشد و جراحی دوباره‌در همان دوران کودکی نیز مورد نیاز است.

سوالات رایجی که‌در مورد در رفتگی لگن کودکان از متخصصان پرسیده‌می‌شود :

آیا دررفتگی مادرزادی مفصل لگن، به‌معنی دررفتگی لگن زمان تولد است؟

دراین مورد نمیتوان با قاطعیت پاسخ داد چرا که‌موارد متعدد و متفاوتی گزارش شده‌است اما در کل باید گفت در بدو تولد مفصل نوزاد شل است و مستعد دررفتگی. گاهی هم ممکن است بعد از چند هفته‌پس از تولد ، مفصل لگن کودک دچار دررفتگی شود یا فقط به‌صورت نیمه‌دررفته‌باقی بماند.

در خفیف ترین و شایع ترین شکل این بیماری، مشکل فقط کم عمقی حفره‌لگن باشد اما مشکل بزرگ تر این است که‌بیماری چنین کودکانی بدون انجام معاینه‌ها و بررسی های اختصاصی توسط پزشک، معمولا تا سنین بالاتر قابل تشخیص نمی باشد.

علامتی که‌والدین متوجه‌دررفتگی لگن شوند، چیست ؟

در ماهها اولیه‌زندگی ، هیچ علایم مشخصی مبنی بر در رفتگی لگن نوزاد را نمی توان تشخیص داد و بیشتر پدر و مادرها پس از به‌راه‌افتادن کودک بعد از یک سالگی متوجه‌لنگیدن پا میشوندکه‌کمی برای درمان دیر می‌باشد و نتایج مورد نظر از درمان به‌دست نمی آید.

در برخی کودکان، مفصل لگن کم عمق یا به‌صورت نیمه‌دررفته‌، هیچ علایمی ندارد و تا دوران بزرگسالی هیچ مشکلی به‌وجود نمی آورد، اما در ده‌سوم و چهارم زندگی به‌بعد ، دچار درد و ناتوانی در راه‌رفتن (ناشی از آرتروز ) می‌شوند. شایع ترین علت آرتروز لگن در همه‌جای دنیا کم عمقی مفصل لگن در کودکی است.

آیا در رفتگی لگن کودکان با معاینه‌پزشک مشخص می‌شود ؟

بله‌، اما گاهی اوقات نیز مشخص نمی شود . در ایران در بدو تولد ،نوزادان تحت نظر متخصص اطفال یا پزشک عمومی ویزیت می‌شوند، اما معاینه‌لگن هنوز در کشور ما کاملا فراگیر نشده‌و گاهی کودکان دچار فرورفتگی مفصل لگن، در بدو تولد شناسایی نمی شوند . بنابراین برای پیشگیری از بروز هر احتمالی در بزرگسالی، والدین از متخصصین اطفال باید درخواست معاینه‌دقیق بدن نوزاد را داشته‌باشند.

معاینه‌لگن نوزاد باید حداقل 2 بار، یک بار در بدو تولد و یک بار هم در 6 هفتگی انجام شود تا در صورت تشخیص مشکل های لگن یا موارد مشکوک به‌پزشک ارتوپد ارجاع شود.

زیرا ممکن است کم عمقی حفره‌لگن با معاینه‌هم تشخیص داده‌نشود. به‌همین علت در کشورهای اسکاندیناوی همه‌نوزادان علاوه‌بر معاینه، تحت سونوگرافی هم قرار می‌گیرند. چرا که‌در سونوگرافی به‌خوبی مشکل های مفصل لگن نوزادان، تشخیص داده‌می‌شود.

اما در کشورهای دیگر ،سونوگرافی فقط برای نوزادانی انجام می‌شود که‌در معاینه‌مشکوک به‌دررفتگی لگن باشند یا یکی از عوامل مستعدکننده‌را داشته‌باشند.

عوامل مستعد کننده‌در رفتگی لگن نوزاد کدامیک هستند؟

همانطور که‌در علل دررفتگی نوزاد ذکر شد ، دختر بودن نوزاد یکی از عوامل مستعد می‌باشد. دخترها 6-5 برابر بیشتر از پسر ها مستعد دررفتگی مفصل لگن هستند. نوزادانی که‌در بستگان نزدیک مانند والدین ، خواهر و برادر در رفتگی لگن وجود داشته‌است ،30 تا 40 برابر بیشتر در خطر ابتلا به‌این عارضه‌قرار می‌گیرند.

در دوران جنینی نیز پزشکان می‌توانند خطر در رفتگی لگن را احساس کنند ،مثلا اگر جنین به‌دلیل کمبود مایع آمنیوتیک تحت فشار باشد ، نوزادانی که‌ناهنجاری در زانو یا پا دارند، نوزادانی که‌با تورتیکولی (کجی گردن) متولد شده‌اند که‌15-12 درصد از این نوزادان همزمان با تورتیکولی دررفتگی لگن هم دارند یا نوزادانی که‌با پا متولد شده‌اند (زایمان بریچ) ، به‌احتمال زیاد دچار در رفتگی لگن می‌شوند.

این کودکان مستعد ، علاوه‌بر معاینه‌دقیق بالینی، باید تحت سونوگرافی مفصل لگن هم قرار گیرند. البته‌توجه‌داشته‌باشید که‌سونوگرافی در 4-3 ماه‌اول تولد نوزاد کاربرد دارد اما بعد از آن باید لگن با رادیوگرافی بررسی گردد.

چرا تشخیص در یک سالگی برای درمان موفق تر دیر می‌باشد ؟

تشخیص زودهنگام این عارضه‌برابر است با درمان ساده‌تر، کم هزینه‌تر و موفق تر. در ماه‌های اولیه‌زندگی برای درمان از کمربندهای طبی استفاده‌می‌شود طوری که‌ران های کودک را در حالت خم شده‌و کمی دور از هم نگه‌می‌دارند.

میزان موفقیت این روش درمان بیش از 95 درصد است. اما بعد از 6 ماهگی دیگر این روش کارساز نمی باشدو مفصل کودک باید در بیهوشی نوزاد جاانداخته‌شده‌و تا چند ماه‌در گچ قرار بگیرد.درمان بعد از یک سال و نیم باید توسط جراحی انجام شود و تا مدتی باید لگن کودک در گچ بماند.

اما بعد از 2 سالگی جراحی پیچیده‌تر می‌شود و گاه‌جراح برای درمان مجبور می‌شود تا استخوان ران را هم دستکاری کند. البته‌امکان دررفتگی مجدد بعد از درمان هم وجود دارد، بنابراین، حتی اگر درمان صددرصد موفق بود، باز هم کودک باید تا سن بلوغ تحت نظر پزشک باشد.

آیا احتمال تعویض مفصل با تاخیر در درمان در رفتگی لگن، وجود دارد ؟

در صورت عدم تشخیص و درمان به‌موقع در در رفتگی کامل لگن ، ممکن است کودک تا سالهای سال بدون درد باشد اما بعد از ده‌سوم درد شروع می‌شود و به‌تدریج مشکلاتی هم در کمر و زانو ایجاد می‌کند. تعویض مفصل لگن برای درمان این بیماران انجام می‌گیرد.

نتیجه

به‌هرگونه‌تغییری در فرم لگن کودک، اختلالات در سرپا ایستادن کودک، بی قراری موقع تعویض پوشک کودک،ر انهای کودک، محدودیت حرکت لگن، خصوصاً در 6 ماه‌اول تولد باید جداً توجه‌شود.

اگر تشخیص و درمان به‌طور کاملا صحیحی انجام شود ، می‌تواند نتایج خوبی را در پی داشته‌باشد اما اگر آن را بدون درمان باقی بگذارید ، مشکلاتی مثل درد و پوکی استخوان با فرزند شما همراه‌می‌شود و همچنین می‌تواند انعطاف پذیری او را دچار مشکل کند.

نکته‌:برای پیشگیری از این اتفاق کودکان خود را بین 6 تا 18 ماهگی تحت نظر پزشک نگه‌دارید و چکاپ کنید.