راه های مقابله با ترس به توصیه ائمه و قرآن

راه‌مقابله‌با ترس به‌توصیه‌امام علی (ع)

رویارویی با مشکلات و مسائل معمول زندگی منجر به‌ترس و دلهره‌در وجود انسان ها می‌شود اما مهم این است که‌چگونه‌در برابر این مشکلات و جلوگیری از عواقب تلخ آن مقابله‌کنیم در این بخش از دین و مذهب مجله اینترنتی فنجان با ما همراه‌باشید تا دیدگاه‌امام علی (ع) و قرآن کریم را از این منظر بخوانید.

با این توصیه‌ها به‌ترس خود غلبه‌کنید 

هر انسانی از بزرگ تا کوچک در هر بره‌از زندگی خود حالات مختلفی از احساس ترس را تجربه‌کرده‌اند. اکنون باید پیش از هر چیزی به‌تعاریف و نشانه‌ها و عواقب ترس بپردازیم. 

‏"ترس" عبارت است از عاطفه‌ای که‌به‌هنگام بروز یک مشکل به‌طور یک محرک و نیرو عمل کرده‌و موجب آسیب دیدن به‌شخص شده‌و تمام تلاش و توانش را از او می‌گیرد. واژه‌سیاه‌رنگ ترس موجب گریزان شدن فرد از مسائلی می‌شود که‌نسبت به‌آن ها دچار ترس شده‌است که‌در نهایت گریبانگیر افسردگی می‌شود شروع این حس می‌تواند از کودکی بوده‌و در وجودش به‌طور پنهان به‌جا مانده‌و یا شاید با رخ دادن یک اتفاق یا حادثه‌در وجود شخص رخنه‌کند. 

راه‌مقابله‌با ترس

بنا به‌گزارشات موسسه‌های بهداشت روانی 15 درصد آمریکایی ها دچار اختلال ترس یا فوبیا می‌باشند و نیز همین آمار با اندکی تغییر و تحول می‌تواند در مورد کشور خودمان صدق می‌کند این اختلال یکی از شایع ترین اختلالات روانی در هر رده‌سنی در گروه‌زنان و در میان مردان بالای 45 سال دومین بیماری شایع به‌شمار می‌رود. 

اشکال متعددی از ترس مطرح شده‌است و میلیون ها نفر در دنیا از اختلالات ترس یا فوبیا عذاب می‌کشند و برای اینکه‌از این مشکل رهایی یابند به‌جایی پناه‌میبرند که‌از اتفاقی که‌موجب ترسشان شده‌است دور شوند. دلایل متعددی در ایجاد اختلال ترس دخیل می‌باشد و می‌توان گفت هیچ عامل مجزایی به‌تنهایی قادر به‌توجیه‌این اختلال نمی باشد چرا که‌اختلال ترس امر بسیار پیچیده‌ای است. 

مناسب ترین روش تفکر در مورد دلایل ایجاد ترس و هراس ، درک و فهم این مسئله‌می‌باشد احتمالاً این مشکل با تعامل پیچیده‌ای بین عوامل محیطی ، عوامل روانی و عوامل بیولوژی شکل بگیرد. 

در مورد عوامل بیولوژیکی هراس تحقیقات ثابت کرده‌اند اختلال هراس تحت تاثیر عوامل ژنتیکی می‌باشد عوامل روانشناختی به‌گونه‌ای می‌باشد که‌افرادی که‌ترس دارند انواع علائم جسمانی را مرتبط با نوع افکار آنها تجربه‌می‌کنند. دلایل ایجاد هراس متفاوت است که‌می‌توان به‌ترس از حوادث آینده‌، ترس از مرگ و بحران های اقتصادی و سیاسی اشاره‌کرد. 

‏ بنابراین توصیه‌می‌شود مواجه‌شدن و مقابله‌با ترس را برای خودتان ساده‌بکنید. مگر چنین نیست که‌هر چیزی را برای خود آسان و سهل بگیرید در انجام امور آن راحت خواهید شد. 

گاهی همین مسائل مانع رو به‌رو شدن انسان با آن می‌شود ترس و هراس در وجودش حاکم شده‌و خطر ایستادگی در مقابل مسائل و مشکلات را به‌جان نمی خرند چه‌بسا ممکن است این ترس پیامد بدتری برای انسان به‌دنبال داشته‌باشد. 

حضرت علی علیه‌السلام که‌همیشه‌برای چاره‌اندیشی و تدبیر پیش قدم بودند راهکار و شیوه‌بسیار جالبی برای رویارویی با ترس حاصل از همین مسائل معرفی کرده‌اند. 

مقابله‌با ترس و وحشت

توصیه‌های امام علی برای مقابله‌با ترس

ایشان می‌فرمایند:

ذَا هِبْتَ أَمْراً فَقَعْ فِیهِ، فَإِنَّ شِدَّةَ تَوَقِّیهِ أَعْظَمُ مِمَّا تَخَافُ مِنْهُ (هنگامی که‌از چیزی می‌ترسی ،خود را در آن بیفکن،زیرا گاهی ترسیدن از چیزی ،از خود آن سخت تر است) 

بارها و بارها این موضوع ثابت شده‌است که‌انسان زمانی که‌ترس از چیزی دارد مدام در استرس و ناراحتی و پریشانی به‌سر می‌برد ولی وقتی انسان خود را در آن میندازد مشاهده‌می‌کند که‌کنار آمدن با آن بسیار راحت تر از چیزی بود که‌فکر می‌کرد علت این امر و مشکل روانی بسیار واضح است چرا که‌تا زمانی که‌انسان وارد یک چیزی نشده‌است فقط در وحشت و پریشانی قرار دارد و مدت های طولانی این درد و رنج ادامه‌دارد ولی وقتی خود را در آن بیافکند امکان دارد در عرض چند دقیقه‌تمام شود. و اگر این کار را نکند احتمالات مختلفی پدیدار می‌شود که‌مواجه‌شدن با آن ها بسیار سخت تر است اتفاقی است که‌ترس در او به‌وجود آورده‌است به‌همین علت با افزایش رنج و درد رو به‌رو می‌شود. 

حتی برخی علمای اخلاق در کتب اخلاقی خود برای مقابله‌و درمان مشکل ترس توصیه‌می‌کنند هر انسانی که‌دچار ترس شد وارد صحنه‌های رعب آور شود به‌عنوان مثال بعضی از افراد وحشت خاصی از تزریق آمپول و خوردن دارو دارند ولی چنانچه‌چندین بار تکرار شود وحشت آنها به‌کلی از بین می‌رود. جالب است بدانید یکی از فلسفه‌ها و رسالت های رزمایش های نظامی و تمرین هایی که‌در آن صورت می‌گیرد پاکسازی آثار ترس از جنگ از دل فرمانده‌ها ، سربازان و افسران می‌باشد. 

مقابله‌با ترس با دعا

رویارویی با ترس و هراس از منظر قرآن 

قرآن کریم نیز راه‌های مختلفی را برای درمان این بیماری پیش روی انسانها قرار داده‌است به‌عنوان مثال قرآن آورده‌است به‌هنگام ترسیدن از چیزی خود را با آن روبه‌رو کند که‌معنایی معادل با رفتار درمانی کنونی دارد. یعنی هیچ مخالفتی با مفهوم ناخودآگاه‌و روانکاوی ندارد چرا که‌به‌طور پیوسته‌به‌نقش ناخودآگاه‌و ارتباطش با بروز برخی عارضه‌ها در احادیث اسلامی اشاره‌جالبی شده‌است همانند مزاح و رابطه‌اش با تمایلات عداوت آمیز، تکبر و ارتباطش با احساس کمبود و یا لغزش های زبانی و ارتباط کاملش با خدا گاهی.

غلبه‌بر ترس ، قرب و نزدیک شدن به‌خدا ، نگاه‌مثبت به‌مرگ و داشتن توان و ظرفیت روانی مناسب راههایی است که‌از منظر قرآن وجود دارد. 

خداوند در سوره‌(آل عمران،آیه‌85) در مورد مرگ می‌فرماید:کُلُّ نفسٍ ذائقه‌الموت. هر موجود زنده‌ای طعم مرگ راناگزیر خواهد کشید. 

خداوند در سوره‌(عنکبوت، آیه‌5) در مورد نگاه‌مثبت به‌مرگ می‌فرمایند: 

« من کانَ یَرجوا لقاءِ الله‌فَإنَّ اَجَلَ لآتٍ و هو السمیع العلیم.» (هر کس که‌به‌لقاء خدا امیدوار و مشتاق است هنگام اجل و وعده‌معین خدا فرا رسد و او شنوا و داناست.) 

مقابله‌با ترس در قرآن

همچنین خداوند در سوره‌(عنکبوت، آیه‌6) در مورد غلبه‌ترس از فقر می‌فرماید: 

« و کأَیِنَّ من دابه‌لا تحمِلُ رزقَها اللهُ یرزقها و ماویاکم و هو السمیعُ العلیم» (و چه‌بسیار حیوانات که‌خود بار روزی خود را نکشند و خدا به‌آنها و هم به‌شما روزی می‌رساند و او شنوا و داناست.) 

بنابراین به‌طور کلی می‌توان گفت بیشتر فشار های روحی و روانی در قرآن کریم ریشه‌در از دست دادن فرصت ها ، عقب افتادگی یا ترس از فردا ، به‌خاطر گذشته‌و تن دادن به‌شکست دارد. آموزه‌های امامان معصوم تلنگری برای وضعیت موجود ما میباشند باید این دیدگاه‌و نگرش جامع و کامل بوده‌و با توجه‌به‌حقایق معنوی انجام پذیرد. ناگفته‌نماند بدبینی یک نوع بیماری روحی و روانی است که‌منجر به‌بروز انحرافات اخلاقی زیادی می‌شود. 

در نامه‌حضرت علی (ع) به‌مالک اشتر آمده‌است 

پس آنکه‌به‌خداوند خوش بین است، هیچ گاه‌به‌بن بست نمی رسد و گرفتار فشار روانی از جمله‌هراس نمی شود. هر چند عوامل استرس زا افزونی یابد. تسلیم رضا و مقاومت صبورانه‌اش بیشتر خواهد شد."