
کندوان روستایی است کهدر دل صخرهها بنا شدهو تنها سازهاین دهکدهرا سنگها تشکیل میدهند.
این گونهمیگویند کهنخستین کسانی کهبهکندوان پا گذاشتهاند، ساکنان روستایی بهنام حیلهور، در 2 کیلومتری غرب کندوان، بودهاند کهدر قرن هفتم هجری برای در امان ماندن از حملهمغولها بهدشتی در مقابل کندوان فعلی مهاجرت کردهو در طول مدت زمانی بهتدریج درون کرانها را حفاری کردهو پناهگاهی امن برای خود ساختهاند.
تصور زیستن در چنین خانههایی شاید اگر از روی عدم شناخت نسبت بهآن محیط یا شیوهمعماری و زندگی باشد، گاهی حتی ترسناک بهنظر آید؛ اما کسانیکهنهزیستن، کهدیدن چنین پدیدهمعماری از نزدیک را تجربهکردهاند تنها شگفت زدهاند از این همهشگفتی ساختهدست بشر در چنین زمان دوری نسبت بهروزگار ما.
خانههای هرمی شکل این روستای صخرهای کهنمونهاش در ایران روستای تاریخی میمند کرمان با اندکی تفاوت است، در 22 کیلومتری شهر اسکو و 62 کیلومتری شهر تبریز سالانهگردشگران داخلی و خارجی بسیاری را جذب خود میکند.
در بدو ورودتان بهروستای کندوان، شیارهایی را در پیش روی خود میبینید کهدر واقع این شیارها، همان کوچههای دهکدههستند کهاز جریان تخریبی آبهای جاری بهوجود آمدهاند. خانههای سنتی و صخرهای کندوان، از جنس لار است کهدر اثر مخلوط شدن مواد آتشفشان سهند با گل ولای حاصلهاز باران های سیل آسا بهوجود آمدهاند. صخرههای کلهقندی و غارهای دستکند توسط انسان کهبهعنوان خانههای مسکونی مورد استفادهقرار میگیرد، یکی از شگفت انگیزترین روستاهای صخرهای جهان را پدید آوردهاست.
آنچهبهکندوان هویت باستانی و تاریخی داده، وجود خانوادهو منزل مسکونی درون تودههای مخروطی و هرمی شکل صخرهایست؛ روستاییان کندوان داخل این تودهها برای خود و خانوادههایشان خانهمسکونی، آغل، انبار و کارگاهساختهاند.
• از کندوان بیشتر بدانیم
از خصوصیات بارز خانههای صخرهای کندوان این است کههوای داخل آنها در زمستان گرم و در تابستان خنک است و این درجهحرارت در هر زمان، بهعکس درجهحرارتی است کهبیرون از خانهها و در دهکده، در فصل زمستان یا تابستان جریان دارد.
شیوهبنای خانههای این روستا از نوع معماری صخرهای و بهشکل مخروطی یا کلهقندی است و میگویند وجهتسمیهکندوان بهخاطر خانههای کندویی شکلی است کهدر دل این صخرههای کلهقندی قرار گرفتهاند.
برخی از باستان شناسان قدمت این روستا را بهدورههای پیش از اسلام نسبت میدهند. در دل این تپههای بلند کهارتفاع بعضی از آنها به40 متر میرسد صدها آغل، انبار و اتاقک حفر شدهکهبسیار دیدنی است. همچنین آب معدنی گوارایی از دل یکی از تپههای این روستا میجوشد کهاز شهرت فراوانی برخوردار است و برای امراض کلیوی بسیار مفید تشخیص دادهشدهاست. وجود آب معدنی، خانههای منحصر بهفرد، درههای سرسبز و خرم، آب و هوای مطبوع، لبنیات و عسل مرغوب کوهستان سبب جذب تعداد زیادی مسافر از نقاط دور و نزدیک بهاین روستا بهخصوص در فصول مساعد سال میشود. همچنین صنایع دستی مانند بافت گلیم و جاجیم و شالهای رنگین و زیبا نیز یکی دیگر از اشتغالات زنان کندوان محسوب میشود.
کندوان منطقهای ییلاقی از رشتهکوههای سهند است کهمراتع سرسبزش عشایر زیادی را بهخود میخواند. معماری خاص این روستا موجب شهرت جهانی آن شدهاست. دامداری و کشاورزی و باغداری عمدهفعالیت مردمان این روستاست، لولهکشی آب و برق در دل این سنگ ها همزیستی مسالمت آمیز بشر با محیط زیست را نشان میدهد.
درهشمالی جنوبی سرسبز کندوان یکی از خوش آب و هواترین و زیباترین نقاط کوهستانی ایران بهشمار میرود کهعلاوهبر نهر نسبتا بزرگ دارای چشمههای آب معدنی نیز هست کهدارای خواص پزشکی بودهو در دفع سنگ کلیه نیز مؤثر است.
بهیاد ماندنی ترین ویژگی کندوان سیمای کالبدی آن است، طبیعت در این بخش از کوهستان سهند، هنرنمایی خود را بهشکل صخرهای سنگی دوک مانند در برابر چشم آدمیان نهادهو آدمی از زمانی کهبهروزگار ساسانیان میرسد با کندن و حفاری کردن این دوکهای سنگی، یکی از دیدنی ترین و کم مانندترین نمونههای معماری را باز آفریدهاست.
نخستین کسانی کهکندوان را شکل دادهاند با کندن مکانهای بایستهزندگی خود در دل سنگها بی آنکهسیمای طبیعت را برای رسیدن بهخواستهخود دگرگون یا ویران کنند، دست بهآفرینشی زدهاند کهنشان از فرهنگ بسیار والای زیست گروهی دارد.
بافت قدیمی ترین بخشهای روستای کندوان کهیکی از زیباترین و منحصر بهفردترین روستاهای تاریخی کشور محسوب میشود، هم اکنون با ساخت و سازهای جدید در این روستا کهمتفاوت با بافت گذشتهاست با تهدید رو بهرو شدهاست.
یکی از بزرگترین جاذبههای توریستی این دهکدهزیبا٬ هتل لالهکندوان است. این هتل سومین هتل صخرهای جهان است و باعث شدهتا توریستهای زیاد خارجی برای سکونت در این روستای آرام و در دل سخرههای پر از انرژی بهاین هتل بیایند تا جاییکهمعمولا از ماهها قبل اطاقهای آن رزرو مبیاشد.
این هتل سالها پیش فقط شامل چند خانهصخرهای بود کههمگی بهیک هتل تبدیل شدند. هتل سنگی (لالهکندوان) کهکارگران بومی و غیربومی بیش از 8 سال بهخاطر تراشیدن و شکل دادن آن عرق ریختند و زحمت کشیدند، اکنون بهاین زیبایی درآمدهاست.
• پوشش گیاهی و چشم انداز روستا
مناطق مرتفع و کوهستانی سهند بهاستثنای شیب های بسیار تند عمودی شکل و دامنههای لغزشی، پوشیدهاز چمن مرتع هستند. انواع گیاهان سازش یافتهنسبت بهخاک و آب و هوا و شرایط تاثیرگذار دیگر در این محدودهروییدهاند؛ اما سرتاسر درهکندوان از گیاهی پوشیدهشدهاست کهاز درختچههای مرتعی محسوب میشود.
بهبرکت رودخانهاسکو در طول درهاسکو از عنصرود تا اسکو در کنار رودخانهباغهای سرسبز و مزارع حاصلخیز قرار گرفتهاند. در این دره، رودخانههای فرعی کندوان و عنصرود کههر دو از سلطان داغی یا کوهسلطان سرچشمهگرفتهاند در پدید آوردن چشم انداز طبیعی و زیبایی این منطقهسهمی بسزا دارند.
• آئین ها در کندوان
جشن های موسمی آن دستهاز آیینهایی هستند کهدر یک دورهزمانی خاص تکرار میشوند. در کندوان نیز همچون دیگر مناطق آذربایجان مفصل ترین و مهمترین جشنها، جشنهای زمستانی هستند و بدیهی است برای زمستان طولانی و سرد کندوان جشنهای زمستانی با آب و تاب بیشتری انجام میشود. شب چله، چهاشنبهسوری و چهار چهارشنبه، طلب باران، تبرک و دفع بلا از جملهاین آئینها هستند کهاگر در زمستان بهاین روستا سفر کنید حتما با آنها برخورد خواهید کرد.