
همهما دوران کودکی را دورهرشد و نمو میدانیم اما نرسیدن بهنقاط عطف خاصی در بازهزمانی معین چیزی نیست کهبهعنوان تأخیر رشد کودکان در نظر گرفتهشود. رشد آیندهکودک در سهسال اول زندگی شکل میگیرد و تأخیر در رشد میتواند بهمعنای عقب ماندن از همسالان و عملکرد ضعیف در زمینههای اجتماعی و تحصیلی باشد.
در صورتی کهکودک از نظر رشد اجتماعی و مهارت های حرکتی از همسالان خود عقب باشد، میتوان آن را بهعنوان یک نشانهدر نظر گرفت. برای والدین ناراحت کنندهاست کهکودکشان در یادگیری چیزهای جدید، هماهنگی کارها و تعامل با همسالان خود مشکل داشتهباشد بههمین دلیل آگاهی از مشکلات متداول رشد و چگونگی بروز آنها در کودکان کهدر این بخش از مجله اینترنتی فنجان بهطور کامل بهان پرداختهشدهاست اهمیت زیادی دارد.
احتمال بروز تاخیر در رشد کودکان بهعوامل زیر بستگی دارد:
همهعوامل فوق تأثیر زیادی بر تأخیر رشد کودکان دارند. زندگی سالم، ورزش و مراقبت از خود میتواند احتمال زایمان سالم را بالا ببرد و عوامل خطر بروز تاخیرهای مختلف رشد را کاهش دهد.
تأخیر در رشد موقتی است در حالی کهناتوانی در رشد دائمی است. تاخیر در رشد را میتوان با داروها، روش های درمانی مناسب، آموزش کودکان و درمان های زودهنگام رفع کرد. از طرف دیگر، ناتوانی در رشد قابل درمان نیست و ممکن است کودک در طول زندگی خود بهآموزش خاصی نیاز داشتهباشد.
ناتوانی در رشد میتواند بهدلیل اختلالات ژنتیکی، مصرف بیش از حد داروهای خاص، آسیب مغزی و عوارض بارداری ایجاد شود. بههمین دلیل مراقبت از نظر عاطفی و جسمی، قبل از بارداری یا زایمان ضروری است.
مهارت های شناختی، عاطفی و حرکتی جز تاخیرات رشد هستند و براساس رویداد های خاصی مانند لبخند زدن، برداشتن اولین قدم و شناسایی برخی الگوهای رفتاری در کودکان با توجهبهگروههای سنی آنها طبقهبندی میشود. این کودکان رشد میکنند اما بهدلیل وجود برخی علائم مشخص میتوان پی بهتاخیر رشد و عدم سلامت کلی در آنها برد.
وجود تاخیرات رشد در کودکان با بررسی موارد زیر قابل تشخیص است:
یکی از نشانههای تاخیر رشد در شش ماهاول نوزادان تاری دید است. اگر کودک در هماهنگی حرکت عضلهچشم در هر دو چشم خود مشکل دارد، پس از دو ماهحرکات دستان خود را با چشم هایش دنبال نمی کند یا پس از شش ماههمچنان تاری دید را تجربهمیکند جای نگرانی وجود دارد.
دلایل عمدهتأخیر رشد بینایی کودکان عبارتند از:
تاخیر در رشد بینایی کودکان چندین نشانهدارد. اگر کودک با هر یک از مشکلات زیر روبرو شد، بلافاصلهبهپزشک مراجعهکنید:
کودکان زمانی تأخیر در رشد زبان را تجربهمیکنند کهقادر بهبیان کلمات مفهومی نیستند، در حالی کهتاخیر رشد گفتار، تلفظ را بهتأخیر میاندازد. تأخیر در گفتار از مشکلات مربوط بهصدا در کودکان است کهوقتی با تاخیر در رشد زبان (عضو زبان ) او همراهشود منجر بهعدم رشد کلامی خواهد شد.
تاخیر در رشد زبان و گفتار دلایل مختلفی دارد و نداشتن شنوایی میتواند دلیل اصلی این امر باشد چرا کهکودک در وهلهاول نتوانستهکلمات را بشنود. از دلایل دیگر تاخیر در رشد زبان میتوان بهموارد زیر اشارهکرد:
گزینههای درمانی موثر در تأخیر رشد گفتاری و زبانی شامل ارجاع کودک بهیک متخصص کاردرمانی، مددکار اجتماعی، آسیب شناس گفتار و زبان یا شنوایی سنجی است.
در این بخش از مجله اینترنتی فنجان، گزینههای درمانی موثر در تأخیر رشد زبان و گفتار کودکان ذکر شدهاست:
با بررسی موارد زیر از تاخیر رشد زبان و گفتار کودکان خود مطمئن شوید:
تاخیر در رشد مهارت حرکتی کودکان با مهارت حرکتی ظریف مانند راهرفتن، خزیدن، برداشتن قاشق یا نوشیدن یک لیوان آب مرتبط است. هنگامی کهکودک تاخیر رشد مهارت حرکتی را تجربهمیکند، در هماهنگی حرکات خاص، برداشتن مداد رنگی، طراحی نقاشی، راهرفتن، دویدن و سایر فعالیت های بدنی کهبههماهنگی مغز و دست نیاز است مشکل دارد.
دلایل احتمالی تاخیر حرکتی رشد در کودکان عبارتند از:
درمان تاخیر رشد مهارت های حرکتی شامل ترکیب برنامههای طولانی مدت ورزشی است کهتوسط پزشک تعیین میشود. این درمان ها بهاختلال عملکرد حسی و رشد مهارت های حرکتی از طریق کار درمانی کمک میکند.
در صورت مشاهدههر گونهعلائم هشدار دهندهدر مهارت های حرکتی کودک ، بلافاصلهبهپزشک مراجعهکنید:
تأخیرهای رشد اجتماعی و عاطفی بر نحوهدرک کودک از جهان تأثیر میگذارد و زمانی کهاین کودکان در معرض محرک های محیطی قرار میگیرند متفاوت از کودکان دیگر عمل میکنند. این تأخیرها میتواند توانایی کودک در یادگیری ، برقراری ارتباط و تعامل با دیگر کودکان و بزرگسالان را تحت تأثیر قرار دهد.
شایع ترین علل تاخیر رشد اجتماعی و عاطفی در کودکان عبارتند از:
مشاورهبا یک متخصص گفتار درمانی، بهرفع این مشکل کودکان کمک میکند. روش های درمانی شامل گفتگو با کودک، کمک بهاو در درک نشانههای اجتماعی و عاطفی و مصرف برخی داروهای تجویز شدهبرای مقابلهبا مشکلات عاطفی و رفتاری مانند اضطراب، افسردگی، تغییرات خلقی و عصبانیت های ناگهانی است.
کودکانی کهدچار تاخیر رشد شناختی هستند دچار اختلال در توانایی یادگیری و مشکل در رشد شناختی میباشند. از مسائل مربوط بهتأخیر رشد شناختی چنانچهپیش از این هم در مجله اینترنتی فنجان اشارهشد، میتوان دشواری در برقراری ارتباط، عدم توانایی تعامل با دیگران و مشکلات مرتبط با بازی را نام برد.
شایعترین علل تاخیر رشد شناختی عبارتند از:
اگر فکر میکنید فرزندتان مشکلی دارد با یک پزشک و متخصص مشورت کنید. روش های معمول درمان عبارتند از:
علائم هشدار دهندهتاخیر رشد شناختی در کودکان عبارتند از:
برای درمان کودکانی کهدچار تاخیرات رشد هستند اولین گام تشخیص صحیح بیماری است. بههمین دلیل برای تشخیص تاخیرات رشد، غربالگری و ارزیابی رشد صورت میگیرد. متخصصان و کاردرمانگرها طیف وسیعی از مهارت های کودک از جملهمهارت شناختی، حرکتی، اجتماعی و عاطفی و زبان و گفتار را ارزیابی میکنند. پزشک ممکن است برای ارزیابی یا تشخیص علائم تاخیر رشد، نحوهصحبت، حرکت، یادگیری و رفتار کودک را بررسی کند.
کودکانی کهتاخیر رشد دارند معمولاً در محیط کلاس و فعالیت های سریع از همسالان خود عقب میمانند و در برقراری ارتباط با سایر کودکان و یادگیری مهارت های جدید با مشکل روبرو میشوند.
همان طور کهاز نامشان مشخص است تأخیرهای رشد دائمی نیستند و در دورهخاصی بروز مییابند. با روشهای درمانی صحیح، تأخیر در رشد کودک بسیار کاهش مییابد. بهخاطر داشتهباشید کههر کودک با سرعت متفاوتی رشد میکند، از این رو مهارت و میزان رشد در همهاین زمینهها متفاوت است.
هر زمان با مشاهدهعلائم هشدار دهندهتاخیر رشد و رفتار غیر عادی برخلاف آنچهاز سن او انتظار میرود باید کودک را نزد پزشک ببرید. برای از بین بردن احتمال تاخیر رشد قبل از تولد نوزاد میتوانید با مراقبت از خود و داشتن رژیم غذایی حاوی ویتامین ها، مواد معدنی و غذاهای مغذی عوامل خطر را کاهش دهید.