
احساس آن طعم آتشین مطبوع ادویهکاری یا سس سالسا یا غذاهای مخصوص شرق آسیا، چیزی است کهبسیاری آن را جزو بهترین لذت های زندگی شان میدانند. این روزها خیلی ها حتی با خودشان هم برای چشیدن طعم های تندتر رقابت میکنند. چشیدن انواع طعم های تند و حتی سوختگی های عمیق حاصل از آن ها برای عدهای بهنوعی حالت وسواس تبدیل شدهاست.
عدهای حتی باور دارند کهتا زمانی کهطعم تند ادویهباعث تحریک نورون های درد دهان شان میشود، هیچ خطری آن ها را تهدید نمی کند. اما آیا این یک واقعیت است؟ آن هایی کهطعم های خیلی تند را دوست دارند، میگویند کهتنها چند دقیقهبهخودتان زمان بدهید، این حس در حال سوختن زود مرتفع میشود و بجای آن حسی مطبوع خواهید داشت
دانشگاهایالتی نیومکزیکو، خانهی مؤسسهی چیلی پپر (فلفل چیلی) است؛ مؤسسهی بسیار جالبی کهبا همهی مؤسسات دیگر تفاوت دارد. کارول ترنر (Carol Turner) متخصص تغذیه در ایالت نیومکزیکو و از اعضای این مؤسسهاست. در ادامه، صحبت های او را دربارهی تأثیر سس تند در سلامتی، با هم مرور میکنیم.
فلفل قرمز فواید بسیاری دارد کهاغلب درموردش فکر نمی کنیم. بیشتر ما وقتی درمورد سس تند فکر میکنیم یاد تُندیِ آن میافتیم، اما ترنر و همکارانش در مؤسسهی چیلی پپر، فلفل تند را چیزی فراتر از آن میدانند. میتوانیم آن را «پارادوکس فلفل تند» بنامیم. یعنی برعکس آنکههمیشهمصرف چنین سس های تندی را دیوانگی میدانیم و از آنها گریزانیم اما سس تند و سالسا از سالم ترین مواد غذایی روی کرهی زمین هستند.
هزاران نوع فلفل تند وجود دارد کهفواید غذایی مشابهی هم دارند. مثلا فلفل چیلی سبز کالری، قند، چربی و کربوهیدرات پایینی دارد، فاقد کلسترول است و مقدار زیادی ویتامین سی دارد.
ویتامین سی با افزایش سوخت وساز، توسعهی بافت های پیوندی، بیوسنتز انتقال دهندههای عصبی، عملکرد ایمنی، التیام زخم ها و جذب آهن ارتباط دارد. بهعلاوهاین ویتامین یک آنتی اکسیدان است، یعنی رادیکال های آزاد را کهبهسلول ها آسیب میرسانند، از بین میبرد. ویتامین سی برای سلامت پوست، دندان ها و استخوان ها لازم است و حتی بهپیشگیری از بیماری اسکوربوت هم کمک میکند.
فلفل چیلی تند حاوی کارتنوئیدها (ویتامین A)، فلاونوئیدها، آنتی اکسیدان ها، ویتامین ها و مواد معدنی است کههمگی خواص ضدپیری و ضدالتهابی دارند و در حفاظت از دی اِن اِی (DNA) و کاهش فشار خون مؤثرند.
شگفتی واقعی فلفل چیلی، کپسایسین است؛ ترکیب گیاهی بی رنگی کهبهفلفل تند، خاصیت تندی و تسکین درد میدهد. کپسایسین آن قدر قدرتمند است کهاغلب در کرم های موضعیِ کاهش درد استفادهمیشود.
کپسایسین در فلفل تند، سس های تند و سالساها وجود دارد. در فلفل تند، کپسایسین در بافتی کهدانهها را نگهمیدارد، متمرکز شدهاست. دانههای فلفل هم ممکن است تند باشد، اما برخلاف باور عامه، این تندی از خود دانهها نیست، تندی آنها بهدلیل کپسایسینی است کهاز بافت های اطراف شان جذب کردهاند.
مقیاس اسکویل، معیار استانداردی برای سنجش میزان تندی فلفل است. برخی از سس های قرمز 2500 تا 5000 اسکویل واحد تندی تولید میکند. میزان تندی کپسایسین خالص، 16 میلیون واحد اسکویل است!
نکته:کپسایسین خالص را در سوپ نریزید وگرنهممکن است مثل موشک بهسمت کُرهی ماهپرتاب شوید!
فلفل چیلی بالغ گیاهسادهای است، اما دانشمندان بهتازگی بهخواص این گیاهشگفت انگیز پی بردهاند. محققان مشغول کار روی ارتباط فلفل تند با درمان دیابت نوع 2، بیماری های قلبی و عروقی، التهاب، کاهش وزن و سرطان هستند.
کپسایسین اثر شگفت انگیزی دارد. باعث میشود سلول ها، بهویژهسلول های سرطانی، دچار آپوپتوسیز یا همان مرگ سلولی شوند.
درمورد خواص و تأثیرات کپسایسین، آزمایش های بیشتری موردنیاز است. مثلا نمی دانیم چهمقدار کپسایسین هضم شدهوارد جریان خون میشود و اثرش تا کِی باقی میماند. مری اوکانل (Mary O’Connell) استاد علوم گیاهی و محیط زیست دانشگاهنیومکزیکو در جست وجوی سرمایهگذاری است تا بتواند در این زمینهتحقیق کند. او فلفل چیلی را تحریک کنندهی مقابلهبا سرطان میداند.
طبق گفتهی اوکانل، ایالت نیومکزیکو پایین ترین نرخ شیوع سرطان را در کشور دارد. آیا این بهدلیل رژیم غذایی سنتی غنی از فلفل و سس های تند است؟ کسی بهطور قطع پاسخ این پرسش نمی داند. اوکانل میگوید:«این از آن ویژگی های غیرمعمولی محیط ماست.»
غذاهای تند میتوانند برای کم کردن اشتها و کمک بهکاهش وزن استفادهشوند کهامری منطقی است، زیرا بعد از سوختنِ دهان تان بهدلیلِ تندی غذا، ترجیح میدهید از غذا خوردن دست بکشید!
بررسی ای کهمحققان یوسی ال ای روی 34 نفر انجام دادند، نشان داد با اضافهکردن نوعی کپسایسین بهنام دی هیدروکاپسید (dihydrocapsiate) بهرژیم افراد مورد آزمایش، بدن انرژی بیشتری میسوزاند. دی هیدروکاپسید، اکسیداسیون چربی را نیز افزایش میدهد کهباعث میشود بدن چربی بیشتری برای سوخت وساز بسوزاند.
محققان در دانشگاهپردو دریافتند کهفلفل تند میتواند اشتهای شما را کم کند. از میان 25 شرکت کنندهدر این مطالعه، 13 نفر غذاهای تند دوست داشتند و 12 نفر دوست نداشتند. این مطالعهنشان داد کسانی کهمرتبا فلفل قرمز نمی خوردند، اما از فلفل کاین در غذاهایشان استفادهمیکردند، اشتهایشان هنگام مصرف غذاهای چرب، شور و شیرین کاهش یافت.
مطالعهی جداگانهای در اروپا نشان داد کهغذاهای تند سطح هورمون مشخصی را کهکارش سرکوب اشتهاست، بالا میبرد.
دکتر اسپیرو آنتونیادس (Spiro Antoniades) جراح ستون فقرات در مریلند، کتابی بهنام «رژیم سس تند:سفری در اصلاح رفتار» نوشتهاست.
زمانی کهآنتونیادس دانشجوی کالج بود و مجبور بود حسابی مراقب خرج و برجش باشد، متوجهشد کهاگر در هر وعدهتنها یک تکهپیتزا همراهسس و فلفل تند بخورد، سیر میشود و میتواند یک پیتزای کامل را در طول چند وعدهمصرف کند، البتهاو بهاین روش وزنی کم نکرد!
بعد از کالج، وزن آنتونیادس بالا رفت، بنابراین او یک هفتهاز کار مرخصی گرفت تا دربارهی تغذیهمطالعهکند. او رژیم سس تند را ایجاد کرد کهبرای خودش مؤثر بود. با خوردن سس تند در هر وعده، آنتونیادس غذای کمتری مصرف میکرد، او مجبور بود آب بیشتری بنوشد و برای اینکهگرسنگی اش را در طول روز از بین ببرد، سس تند مصرف میکرد. او با رژیم غذایی متعادلی با سس تند و طولانی کردن زمان غذا خوردن در هر وعدهتا 30 دقیقه، بیش از 32 کیلوگرم وزن کم کرد. هر وعدهی او شامل دو نیمهبود کهبین آنها، یک لیوان کامل آب مینوشید.
آنتونیادس گفت:«کپسایسین مکمل غذایی بسیار سالمی است. فریبندهاست و سدیم و کالری ندارد.»
ترنر (Turner) متخصص تغذیهدر ایالت نیومکزیکو، بهبیماران خود توصیهمیکند کهفلفل تند بخورند. او فلفل را بهعنوان غذای «درگاهی» میبیند؛ اگر کسی مایل بهخوردن فلفل تند باشد، احتمالا تمایل دارد میوهها و سبزیجاتی را هم کهقبلا امتحان نکردهاست، تجربهکند.
سس تند و فلفل تند، میتوانند دهان شما را بهشدت بسوزانند و وضعیت ناخوشایندی برای تان ایجاد کنند. مادهای کهدرون فلفل تند یافت میشود، همانی است کهپلیس برای متفرق کردن جمعیت اسپری میکند، بههمین خاطر «اسپری فلفل» نام گرفتهاست چون بهزبان آوردنش راحت تر از «اسپری متفرق کنندهی معترضین مبتنی بر کپسایسین» است!
غذاهای حاوی کپسایسین میتوانند توانایی حس چشایی در تشخیص طعم های دیگر را کاهش بدهند، بنابراین اگر آشپز بسیار بدی هستید این خبر خوبی برای شماست!
هیچ مدرکی مبنی بر اینکهفلفل تند بیشتر از سایر مواد غذایی معدهرا اذیت میکند، وجود ندارد.
بزرگترین خطر برای اکثر کسانی کهفلفل یا سس تند میخورند، گذاشتن کپسایسین روی پوست شان و مالیدن آن روی چشم هاست کهبنابر تجربهی شخصی، تأیید میکنم بدترین حس در دنیاست!
محققی در ایالت پن (Penn)، مصرف کنندگان فلفل تند را با استفادهاز آزمون هیجان طلبی آرنت (Arnett Inventory of Sensation Seeking) ارزیابی کرد.
در این تحقیق مشخص شد کسانی کهنمرهای بالاتر از نمرهی میانگین کسب کردهاند، بیشتر بهدنبال ریسک، تجربیات جدید و هیجان هستند و در حقیقت از غذاهای تند بیشتر لذت میبرند. کسانی کهنمرهشان پایین تر از نمرهی میانگین بود، تمایل داشتند ماشین هایی با قیمت معقول داشتهباشند و بیشتر درمورد آب وهوا صحبت کنند.
این موضوع ما را بهفایدهی نهایی یعنی «سلامت ذهنی» هدایت میکند. خوردن فلفل تند احساس خوبی دارد. کپسایسین بهگیرندههای درد در دهان و بینی میچسبد و درنتیجهباعث ایجاد احساس سوختگی میشود. مغز با آزاد کردن اندورفین کهیک مخدر طبیعی است، درد را تسکین و احساس خوشی را ایجاد میکند.