
دنیا فنی زادههنرمند تئاتر عروسکی و عروسک گردان «کلاهقرمزی» کهاز سرطان رنج میبرد 8 دی ماهاز دنیا رفت و حالا این سوال پیش میآید کهچهآیندهای در انتظار کلاهقرمزی است.
صداپیشهو عروسک گردان «سنجد» دربارهآینده«کلاهقرمزی» و بهطور کلی شرایط حق مالکیت عروسک هایی کهبهشهرت رسیدهاند، بهبیان توضیحاتی پرداخت.
نگار استخر دربارهشرایط حق مالکیت عروسک ها، با بیان اینکهمتاسفانهدر ایران حق کپی رایت وجود ندارد، اظهار کرد:نمی دانم وقتی عروسکی طراحی میشود و شکل میگیرد، صاحب اثر تا چهاندازهمیتواند ادعا کند کهحق رایت این اثر برای اوست. ماجرای طراحی و ساخت عروسک ها هم معمولاً بهاین صورت است کهفردی کاراکتر عروسکی را سفارش میدهد؛ یعنی بهعنوان مثال کارگردان، عروسکی میخواهد با ویژگی ها، رفتار و صدای مشخصی کهاین عروسک با آن ویژگی ها تعریف شده، توسط فردی طراحی میشود و عروسک سازی هم آن را میسازد. در این شرایط بعد از ساخت عروسک هیچ آیین نامهمکتوبی برای ما عروسکی ها تعریف نشدهکهبدانیم این عروسک بعد آن برنامهمشخص، در اختیار چهکسی قرار میگیرد.
او ادامهداد:تاکنون اغلب شرایط بهاینگونهبودهاست کهصداپیشهعروسک با کارگردان یا تهیهکنندهبهتوافقاتی برای نگهداری آن شخصیت عروسکی میرسیدند. گاهی هم ممکن است کهصداپیشهعروسک با کارگردان یا تهیهکنندهبهاختلافاتی بربخورد و در این شرایط اگر عروسک برای صداوسیما باشد، خود سازمان تصمیم میگیرد کهاین کاراکتر عروسکی در اختیار خود خودشان باشد؛ بهاین ترتیب فارغ از اینکهتهیهکنندهو کارگردان چهکسانی خواهند بود، صداپیشهباید با هر گروهی، کار خود را انجام دهد. در واقع این توافقی است کهباید میان سازمان صداوسیما و کارگردان و تهیهکنندهصورت بگیرد.
صداپیشهو عروسک گردان «سنجد» در ادامهبا بیان اینکه«در حقیقت برای هیچ کدام از این شرایط، قانون مکتوبی تعریف نشدهاست»، یادآور شد:همهما برای این موضوعات بهصورت شفاهی بهنتیجهرسیدهو گاهی هم پیش آمدهکهگیر افتادهایم.
استخر با اشارهبهدرگذشت دنیا فنی زاده(عروسک گردان کلاهقرمزی) با بیان اینکهکاراکتر «کلاهقرمزی» ماندگار است، افزود:بهگونهای کهتمام وجود این شخصیت برای بچهها شناختهشدهاست؛ بهعنوان مثال ما میدانیم وقتی«کلاهقرمزی» میترسد چهواکنشی نشان میدهد، وقتی خوشحال است چطور میدود یا وقتی کار بدی انجام دادهچطور خودش را پنهان میکند. ممکن است کهدر آیندهعروسک گردانی بهجای خانم فنی زادهبیاید، اما واقعاً ممکن است کههیچ کسی در این زمینهبهتوانایی ایشان نباشد.
او با بیان اینکه«هر عروسکی با صداپیشهو عروسک گردان تعریف میشود»، ادامهداد:در بیشتر مواقع صداپیشهو عروسک گردان جدا از هم هستند، اما روح مشترکی بین این دو شکل میگیرد کهباعث میشود همدیگر را پیش بینی کنند و بههم فرصت بدهند کهالبتهاین روندی زمان بر است. تعداد دوستان عروسک گردانی کهاین میزان از هوشیاری و آگاهبودن را نسبت بهصداپیشه، موقعیت، مجری و مانیتور داشتهباشند، محدود است. بههر حال «کلاهقرمزی» باید دوبارهزندهشود و با نظر آقای طهماسب از میان دوستان حرفهایی عروسک گردان، برای دنیا جایگزینی پیدا خواهند شد، ولی امیدواریم آنقدر این تفاوت زیاد نباشد کهبینندهمتوجهآن شود.
استخر همچنین بهعروسک «سنجد» اشارهکرد و گفت:این عروسک بخشی از وجود من است و روح من و او بهنوعی بههم گرهخوردهاست. اما بههر حال شخصیتی مثل «سنجد» برای من نیست، بلکهبرای سازمان صداوسیما است. سازمان میتواند تصمیم بگیرد کهمثلاً دیگر نمی توانیم «سنجد» را کار کنیم؛ اگر «کلاهقرمزی» از سازمان بیرون رفت، بهاین خاطر بود کهبا تهیهکنندهبهتوافق رسیدند کههر آنچهمربوط به«کلاهقرمزی» است، متعلق بهتهیهکنندهاست؛ اما با عروسک «سنجد» نمی توان این کار را کرد، چون برای سازمان است. صداوسیما میتواند مثلاً تصمیم بگیرد کهبرای روز جهانی کودک «سنجد» باید روی آنتن باشد، اگر تهیهکنندهدر آن زمان نباشد، برای برنامهتهیهکنندهدیگری میگذارند. در واقع هر کدام از این کاراکترهای عروسکی تعریف مشخص و رابطهای متفاوت با سازمان صداوسیما دارند.