آموزش کاشت و نگهداری از گیاه دارویی “کاسنی”

کاشت گیاه‌کاسنی

گیاهی است علفی و دارای ساقه‌ای که‌در حالت وحشی ارتفاعش به‌50 تا 150 سانتی متر می‌رسد ولی اگر پرورش یابد از 2 متر نیز تجاوز می‌کند. ریشه‌ای قوی به‌قطر انگشت به‌درازی 50 تا 100 سانتی سانتی متر و به‌رنگ قهوه ای دارد ولی اگر قطع گردد رنگ مایل به‌سفید نمایان می‌سازد. درداخل ریشه‌آن شیرابه‌ای شیری رنگ جریان دارد ساقه‌کاسنی باریک استوانه‌ای و دارای انشعابات کم در ناحیه‌مجاور رأس است به‌طوری که‌منحصراً در قسمتهای انتهایی ساقه‌شاخه‌هایی با حالت فاصله‌دار در گیاه‌دیده‌می‌شود.

کاسنی برگهائی متناوب و پوشیده‌از تارهای فروان دراطراف رگبرگ میانی دارد. شکل ظاهری برگهای قاعده‌ساقه‌آن با بقیه‌فرق دارد. مانند آنکه‌در قاعده‌ساقه‌برگها عموماً دراز، منقسم به‌قطعات عمیق دندانه‌دار منتهی به‌یک قسمت انتهایی مثلث شکل است وهر قدر که‌به‌رأس ساقه‌نزدیک گردیم برگها کوچکتر می‌شوند و کناره‌تقریباً ساده‌وضع ساقه‌آغوشی پیدا می‌کنند. گلهای زیبا و آبی رنگ کاسنی در تابستان از تیر تا شهریور ظاهر می‌شود. چون به‌تعداد زیاد و به‌شکل فاصله‌دار در طول محور دراز ساقه‌و انشعابات آن شکفته‌می‌گردد از این جهت نیز به‌تناسب شرایط متفاوت محیط زندگی دارای گلهائی به‌رنگهای سفید یا گلی می‌باشند. در هر کاپیتول 18 تا 20 گل زبانه‌ای منتهی به‌5 دندانه‌دیده‌می‌شود که‌در انولوکری سبز رنگ و مرکب از 2 ردیف براکته‌واقع اند. میوه‌آن فندقه‌4 سطحی نسبتاً مسطح و منتهی به‌مجموعه‌ای از فلسهائی بسیار کوچک اند. کاسنی گیاهی است که‌در نواحی مختلف به‌تفاوت بطور یکساله، دوساله‌یا چند ساله‌در می‌آید.

ترکیبات مهم

ریشه‌ی این گیاه، حاوی حدود 8 درصد پلی ساکاریدی به‌نام اینولین(INULIN) است. ترکیبات تلخ از جمله‌لاکتوسین((LAKTUCIN و لاکتوکوپیکرین (LACTUCOPICRIN) ، شیکوریک اسید، فلاونوئیدها، گلوکوزیدها، قندها و تانن ها از دیگر ترکیبات ریشه‌می‌باشند. همچنین ریشه‌ی گیاه، حاوی بسیاری ترکیبات بخار شونده‌ی معطر است که‌"استوفنون ((ACETOPHENONE" شاخص ترین آنها می‌باشد.

روش کاشت گیاه‌کاسنی

انواع کاسنی

دونوع کاسنی مورد کاشت است , کاسنی فری یا شیکوریوم اندیوم که‌برگ باز شده‌آن مورد استفاده‌قرار میگیرد و دیگری شیکوریوم انتیبوس یا کاسنی تلخ که‌سبزی سالادی معروف به‌آندیو را تولید میکند .

نوع اول دارای برگهای تقریبا گرد با بریدگیهایی در کناره‌برگ است و در نوع دوم یا کاسنی تلخ برگها کشیده‌و رنگ آن تیره‌و فاقد بریدگی است. ریشه‌این گیاه‌به‌عنوان سبزی مصرفی ندارد و فقط برگهای آن به‌عنوان سبزی سالادی استفاده‌میگردد.

روش کاشت

تکثیر کاسنی از طریق کاشتن میوه‌آن صورت می‌گیرد. میوه‌کاسنی به‌مدت 5 تا 6 سال قوه‌نامیه‌خود را حفظ می‌کند، و کاشت آن در زمینهای آماده‌نسبتاً مرطوب و دارای کود حیوانی کافی صورت می‌گیرد. کاشت دانه‌در زمین ممکن است با دست یا ماشین های مخصوص به‌صورت خطی انجام گیرد. پس از پراکنده‌کردن دانه‌در زمین با غلتک زدن ملایم روی دانه‌را با یک قشر نازک خاک می‌پوشانند.بذر را می‌توان در خزانه‌و یا در محل اصلی کاشت. اگر بذر را در خزانه‌بکارند پس از آنکه‌نهال دارای چهار برگ شد آن را به‌محل اصلی منتقل می‌کنند. هر گاه‌بذر را در محل اصلی بکارند پس از سبز شدن باید بوته‌ها را تنک کرد تا فاصله‌بین بوته‌ها روی خط 15 تا 20 سانتیمتر باشد.

داشت

پس از رشد و پیدایش گیاه‌جوان هنگامی که‌ساقه‌آنها به‌ارتفاع چند سانتی متر رسید و یا در امتداد و خطوط شیارها بخوبی نمایان شد اقدام به‌زدن کج بیل می‌کنند و سپس علفهای هرز را از زمین خارج می‌سازند و بعلاوه‌پس از گذشت 11 تا 20 روز اعمال فوق را به‌منظور اصلاح زمین مجدداً انجام می‌دهند.

برداشت کاسنی

برگ کاسنی را معمولاً در مرداد ماه‌می‌چینند و آنها را در هوای آزاد و یا در اطاقهایی تحت اثر گرمای ملایم خشک می‌کنند. از هر هکتار زمین زراعی بطور متوسط معادل 1 تا 5/1 تن برگ تازه‌کاسنی بدست می‌آید. برداشت ریشه‌کاسنی در ماههای مهر و آبان انجام می‌گیرد که‌بوسیله‌چنگال یا وسایل مجهزتری از زمین خارج می‌کنند طول ریشه‌به‌45 تا 50 سانتی متر می‌رسد لذا خارج کردن آنها مهارت و ابزار مخصوص لازم دارد.

نگهداری از گیاه‌کاسنی

نیازهای اکولوژیی

خاک:

بهترین و مناسب ترین زمین برای این گیاه‌خاکهای لیمونی سبک که‌دارای مقدار زیادی مواد آلی است می‌باشد. در خاک های هوموسی نیز محصول فراوان حاصل می‌شود.

نور:

گیاه‌کاسنی نیاز کمی به‌نور خورشید دارد و در زمین های نسبتا مرطوب و کم نور می‌روید.

دما:

کاسنی محصول آب و هوای خنک و فصل نسبتا سرد است و به‌سرما و یخ بندان مقاوم است.گرمای شدید نواحی گرمسیر باعث زود بذر دادن آن می‌شود.

آبیاری:

آبیاری گیاه‌باید بطور منظم انجام گیرد. در سه‌هفته‌اول کاشت، حداقل یک بار در روز آبیاری کنید. تعداد دفعات آبیاری را می‌توان به‌دوبار در هفته‌کاهش داد.

کود:

کاسنی برای رشد خود به‌120-80 کیلوگرم در هکتار ازت، 80کیلوگرم فسفر و 180-120کیلوگرم در هکتار پتاسیم نیاز دارد.

آفات و بیماریها

از مهمترین آفات گیاه‌پروانه‌آلو(Platyptillia Cardnidactyla)، سفیدک حقیقی، شته‌ها مثل Aphis Faba، شته‌سبز هلو میتوان نام برد.

سفید کردن کاسنی

کاسنی از دسته‌سبزیهایی است که‌قبل از مصرف باید سفید کرد. در اثر این عمل تلخی آن به‌مقدار زیادی کاسته‌می‌شود. طرز سفید کردن کاسنی نسبت به‌انواع مختلف متفاوت است. کاسنی فری را دو تا سه‌هفته‌قبل از برداشت محصول در مزرعه‌سفید می‌کنند. یعنی اگر هوا نسبتا گرم باشد دو هفته‌کافی است و اگر اواخر پاییز یا اوایل زمستان بخواهند این عمل را انجام دهند سه‌تا چهار هفته‌وقت لازم است.

برای سفید کردن کاسنی فری از انواع وسایل مانند جعبه‌، گلدان ، کاغذ و غیره‌برای جلوگیری از رسیدن نور به‌برگ های داخلی کاسنی استفاده‌می‌کنند. ولی ساده‌ترین طریق که‌همیشه‌بیشتر از سایر طرق معمول است جمع کردن برگها و بستن نوک آنها باهم است. بدین طریق برگهای خارجی مانع رسیدن نور خورشید به‌داخل بوته‌می‌شوند. برای سفید کردن کاسنی باید هوا خشک باشد و اگر هوا مرطوب باشد باید وضعیت برگهای وسط بوته‌را بررسی کرد زیرا رطوبت باعث پوسیدن آنها می‌شود.

chicory

خواص کاسنی

دانشمندان علم گیاه‌شناسی برای این گیاه‌خواص و آثار زیر را برشمرده‌اند:

ـ کاسنی باز کننده‌و حمل کننده‌ماده‌بیماری کبد است.
ـ کاسنی مسکن عطش و حرارت درونی است. کاسنی در درمان التهابات معده‌و پاک کردن مجاری ادراری، مؤثر است.
ـ اگر آب پخته‌کاسنی را با سکنجبین میل کنید بهترین داروی تب های طولانی و مداوم است.
ـ مالیدن آب کاسنی به‌محل های خارش بدن بسیار مفید است.
ت غرغره‌آب کاسنی با فلوس برای درد گلو، ورم و سوزش گلو مفید است. فرمول مذکور برای درمان ورم حلق (لارنژیت) و تورم مفصلی نافع است.
ـ مصرف تخم کاسنی، کمی با حالت تهوع همراه‌است که‌باید در آن سکنجبین اضافه‌کنید.
ـ ریشه‌کاسنی در باز کردن و روان شدن اخلاط بسیار مؤثر است.
ـ ریشه‌کاسنی، مجاری گوارشی را پاک می‌کند و بهترین تصفیه‌کننده‌خون است. ریشه‌کاسنی در از بین بردن ورم احشا خیلی مؤثر است.
ـ ریشه‌کاسنی بهترین دارو برای آب آوردن شکم است و در نفخ و تحلیل مواد بسیار نافع است. ریشه‌کاسنی برای تقویت معده، زیاد کردن ادرار و رفع درد مفاصل و ضد یرقان مفید است.
ـ عرق کاسنی که‌از گیاه‌تازه‌کاسنی گرفته‌شده‌باشد برای خنکی به‌کار می‌رود.
ـ برگ های کاسنی دارای املاح پتاس است و جوشانده‌آن برای تصفیه‌خون، تقویت معده‌و اعضا به‌کار می‌رود.
-کاسنی انواع مختلف دارد که‌ریشه‌و برگ های آن در پزشکی، در بهبود تب ها، یرقان (زردی) و انسداد مجاری صفراوی مفید است.
ـ تمام قسمت های کاسنی مخصوصاً ریشه‌و برگ آن، محرک صفرا است و به‌عمل هضم کمک می‌کند و اثر آن در نارسایی های کبدی، قولنج های کبدی و ناراحتی های صفراوی بارز است.
-کاسنی در ازدیاد نطفه‌و زیبایی چهره‌کودک تازه‌متولد مفید است.
-کاسنی انسان را از ابتلا به‌قولنج نگه‌می‌دارد.
ـ کاسنی، توان و نیروهای بدنی را تجدید می‌کند. کاسنی در ضعف اعصاب، ضعف چشم و فشار خون مفید است.
کاسنی، قلب، کلیه، کبد را فعال و با نشاط می‌گرداند. کاسنی رحم را به‌وظیفه‌طبیعی خود وا می‌دارد.
ـ برگ کاسنی، دارای مقداری ویتامین«ث» است و لذا در حفظ جوانی مؤثر است. برگ کاسنی، زهر طحال را از بین می‌برد و کیسه‌صفرا، یرقان و دردهای معده‌و کبدی را معالجه‌می‌کند.