اعمال کامل شب و روز عید غدیرخم در مفاتیح

اعمال روز و شب عید غدیرخم و فضیلت آنها

عید غدیر خم برابر است با 18 ماه‌ذالحجه‌که‌یادآور ابلاغ پیام امامت و ولایت از سوی پیامبر اکرم(ص) به‌تمام مسلمانان جهان است. در این روز بزرگ، رسول گرامی اسلام(ص) به‌امر الهی در مسیر بازگشت از مراسم حج، در محلی به‌نام غدیر خم حضرت علی(ع) را به‌عنوان وصی و جانشین بعد از خود به‌همگان معرفی نموده‌و فرمودند:«من کنت مولاه‌فهذا علی مولاه»؛ هر کسی که‌من مولای او بودم از این پس علی مولای اوست.

انتصاب حضرت علی(ع) به‌امامت در روز غدیر خم، ادامه‌رسالت مهم پیامبر گرامی اسلام بود. عید غدیر خم را عیدالله‌اکبر و عید آل محمد(ص) هم گفته‌اند که‌از جایگاه‌بسی عظیم برخوردار است به‌طوری که‌اعمالی متفاوت از سایر اعیاد برای آن توصیه‌شده‌است.

امام رضا(ع) فرمود:

هو الیوم الذی یزید الله‌فی مال من عبدالله‌و وسع علی عیاله‌و نفسه‌و اخوانه‌(المراقبات، ص 257)؛ روز غدیر روزی است که‌خدای متعال در مال کسی که‌خدا را عبادت کند و بر خانواده، خویشتن و برادران ایمانی اش توسعه‌دهد فزونی پدید می‌آورد.

اعمال عید غدیرخم در مفاتیح الجناح

روز عید غدیر از اهمیت بالایی برخوردار است که‌از آن با عنوان بزرگ ترین عید مسلمانان جهان یاد شده‌است. در این روز بزرگ اعمال خاصی سفارش شده‌که‌هر یک از آن ها دارای فضایل بسیار زیادی می‌باشند.

معطر بودن ؛ پوشیدن لباس نو و تمیز

بر اساس برخی از روایات امام صادق(ع) مؤمنان را به‌استعمال عطر در روز غدیر سفارش کرده‌است. (المراقبات، ص 258)

امام صادق علیه‌السلام درحضور جمعی از دوستان و شیعیان خویش فرمود:

یحب ... ان یلبس المؤمن انظف ثیابه‌و افخرها ( بحارالانوار، مجلسی، ج 95، ص 301) ; در روز غدیر لازم است مؤمن پاکیزه‌ترین و فاخرترین لباس خود را بپوشد.

غسل کردن

علمای شیعه‌بر استحباب غسل در روز غدیر اجماع دارند (المراقبات، ص 260) و آن را مستحب مؤکد می‌دانند. ( تحریر الوسیله، امام خمینی، ج 1، ص 98) بهتر این است که‌غسل در اول روز انجام گیرد. (بحارالانوار، ج 95، ص 302)

نماز

1. نماز شب عید غدیر

این نماز دوازده‌رکعت است. هر دو رکعت یک تشهد دارد و در پایان رکعت دوازدهم باید سلام داد. در هر رکعت، بعد از سوره‌حمد توحید ده‌بار و آیة الکرسی یک بار خوانده‌می‌شود.

در رکعت دوازدهم باید هر یک از حمد و سوره‌را هفت بار خواند و این ذکر را ده‌بار در قنوت تکرار کرد: لا اله‌الا الله‌وحده‌لا شریک له، له‌الملک و له‌الحمد یحیی و یمیت و یمیت و یحیی و هو حی لا یموت بیده‌الخیر و هو علی کل شی قدیر.

در دو سجده‌رکعت آخر، این ذکر ده‌بار خوانده‌می‌شود:

سبحان من احصی کل شی علمه‌سبحان من لا ینبغی التسبیح الا له‌سبحان ذی المن و النعم سبحان ذی الفضل و الطول سبحان ذی العز و الکرم اسالک بمعا قد العز من عرشک و منتهی الرحمة من کتابک و بالاسم الاعظم و کلماتک التامة ان تصلی علی محمد رسولک و اهل بیته‌الطیبین الطاهرین و ان تفعل بی کذا و کذا [به‌جای کذا و کذا حاجت خود را [ذکر کند] و سپس بگوید انک سمیع مجیب.(التهذیب، ج 3، ص 143)

2. نماز روز عید غدیر

نیم ساعت پیش از ظهر غدیر، دو رکعت نماز مستحب است. در هر رکعت بعد از حمد، سوره‌های توحید، قدر و آیة الکرسی ده‌بار خوانده‌می‌شود. ( الکافی، ج 4، ص 567)

3. نماز مسجد غدیر

امام صادق(ع) فرمود:

یستحب الصلاة فی مسجد الغدیر ( الغدیر، ج 1، ص 284; المراقبات، ص 255) ; نماز در مسجد غدیر مستحب است.

لبخند زدن

امام رضا(ع) فرمود:

و هو یوم التبسم فی وجوه‌الناس من اهل الایمان فمن تبسم فی وجه‌اخیه‌یوم الغدیر نظر الله‌الیه‌یوم القیامة بالرحمة و قضی له‌الف حاجة و بنی له‌فی الجنة قصرا من در بیضاء و نضر وجه‌... (المراقبات، ص 257)
روز غدیر روز تبسم به‌روی مؤمنین است. کسی که‌در این روز به‌روی برادر مؤمنش تبسم کند، خداوند، در روز قیامت، نظر رحمت به‌او می‌افکند، هزار حاجتش را برآورده‌ساخته‌و قصری از در سفید برایش بنا می‌کند و صورتش را زیبا می‌سازد.

تبریک و تهنیت

تبریک و تهنیت از آداب برجسته‌تر در عیدی است. در اسلام نیز این سنت جایگاه‌ویژه‌ای دارد.

پیامبر اکرم با تاکیر بر گفتن تبریک و تهنیت در عید فرمودند:

هنئونی هنئونی (الغدیر، ص 274) ; به‌من تهنیت بگویید، به‌من تهنیت بگویید.

امام صادق(ع) روش گفتن تبریک در روز عید غدیر را اینگونه‌یاد داده‌اند:

وقتی یکدیگر را ملاقات کردید، بگویید:الحمدلله‌الذی اکرمنا بهذا الیوم و جعلنا من الموفین بعهده‌الینا و میثاقه‌الذی واثقنا به‌من ولایة ولاة امره‌و القوام بقسطه‌و لم یجعلنا من الجاحدین و المکذبین بیوم الدین. (بحارالانوار، ج 95، ص 303)
سپاس خدای را که‌ما را به‌این روز گواهی داشت و ما را از مؤمنان و کسانی قرار داد که‌به‌پیمان و میثاقی که‌در باره‌والیان امرش و بر پا دارندگان قسط و عدالتش از ما گرفته‌است وفا کردیم و ما را از انکارکنندگان و تکذیب کنندگان رستاخیز قرار نداد.

روزه‌گرفتن

روزه‌گرفتن در روز غدیر، مستحب است اما ثواب وفضیلتی استثنایی دارد.

امام علی(ع) فرمود:

اذا اخلص المخلص فی صومه‌لقصرت ایام الدنیا عن کفائته.( مصباح المتهجد، ص 702)
اگر بنده‌مخلصی در روزه‌این روز اخلاص داشته‌باشد، همه‌روزهای دنیا توان برابری با آن را ندارد; به‌عبارت دیگر، اگر کسی تمام روزهای دنیا زنده‌باشد و همه‌را روزه‌دار سپری کند، ثوابش کمتر از ثواب روزه‌این روز خواهد بود.
همچنین ایشان فرمود:و جعل الجزاء العظیم کفاءة عنه. ( مصباح المتهجد، ص 702)
خداوند در برابر روزه‌عید غدیر پاداشی بزرگ نهاده‌است.

امام صادق(ع) فرمود:

صیام یوم غدیر خم یعدل عندالله‌فی کل عام مائة حجة و مائة عمرة مبرورات متقبلات. ( الغدیر، ص 286 )
روزه‌روز غدیر خم نزد خداوند،در هر سال، برابر با صد حج و صد عمره‌مقبول است.

دید و بازدید عید

یکی از آداب روزهای عید، دید و بازدید است. این سنت زیبا موجب شادی و محکمتر شدن نام و یاد عید در ذهن انسان می‌شود. به‌همین دلیل این سنت مورد تاکید اسلام قرار دارد. بهتر است این سنت در روز غدیر که‌بزرگترین عیدهاست، اجرا شود تا علاوه‌بر احیای روز غدیر، رشته‌های الفت و مودت میان مردم محکمتر شود.

امام رضا(ع) فرمود:

من زار مؤمنا ادخل الله‌قبره‌سبعین نورا و وسع فی قبره، و یزور قبره‌کل یوم سبعون الف ملک یبشرونه‌بالجنة. (المراقبات، ص 257)
کسی که‌در روز غدیر به‌دیدار مؤمنی برود خداوند هفتاد نور بر قبر او وارد و قبرش را وسیع می‌سازد; هر روز هفتاد هزار فرشته‌قبرش را زیارت کرده، به‌او بشارت بهشت می‌دهند.

هدیه‌دادن

امام علی(ع) فرمود:

هبو - او هیئوا - لاخوانکم و عیالکم عن فضله‌(مصباح المتهجد، ص 702)
از آنچه‌خدای متعال بر شما ارزانی داشته، به‌خانواده‌و برادرانتان ببخشید. (بحارالانوار، ج 97، ص 119)
و نیز فرمود:تهادوا نعم الله‌کما مناکم
نعمتهای خداوند را به‌یکدیگر هدیه‌کنید همان طور که‌به‌شما عطا فرموده‌است.
امام رضا(ع) فرمود:افضل علی اخوانک فی هذا الیوم (الغدیر، ج 1، ص 287)
در این روز بر برادرانت بخشش کن.

امام رضا(ع) در این روز برای خانواده‌گروهی از اصحاب غذا، گندم، لباسهای نو و حتی انگشتر و کفش فرستاد. ( مصباح المتهجد، ص 702; الغدیر، ج 1، ص 284)

زیارت امیرالمومنین (ع)

زیارت آن حضرت(ع) به‌دو صورت ممکن است:

1. زیارت در حرم مطهر

امام رضا(ع) به‌احمد بن محمد بن ابی نصربزنطی فرمود:ای فرزند ابونصر، هر کجا بودی در روز غدیر کنار قبر امیرمؤمنان(ع) حاضر شو! همانا خداوند در این روز گناه‌شصت سال مرد و زن مؤمن را می‌آمرزد.

بدرستی که‌پروردگار در این روز دو برابر آنچه‌در ماه‌رمضان شب قدر و شب عید فطر آزاد می‌کند، می‌رهاند. (التهذیب، ج 6، ص 24)

شیوه‌زیارت آن حضرت را از امام هادی(ع) مرحوم شیخ عباسی قمی(ره) در مفاتیح الجنان ذکر کرده‌است. (مفاتیح الجنان، ص 659)

2. زیارتهای عمومی

این زیارت، که‌به‌حرم مطهر اختصاص ندارد و ارادتمندان ولایت در همه‌جا می‌توانند از آن بهره‌گیرند، دو مورد است:

الف. زیارت امین الله (مفاتیح الجنان، ص 659)
ب. زیارت روایت شده‌از امام صادق(ع)( مفاتیح الجنان، ص 80 )

شکر گزاری

امام علی(ع) فرمود:

در روز غدیر، خدای را بر آنچه‌به‌شما ارزانی داشته‌نعمت ولایت شکر کنید. (بحارالانوار، ج ، ص 95)

طعام دادن

در روز عید غدیر غذا دادن به‌مؤمنان اهمیت بسیار دارد.

امام علی(ع) می‌فرماید:

من افطر مؤمنا فی لیلة فکانما افطر فئاما. (المراقبات، ص 256) کسی که‌مؤمن روزه‌داری رادر غدیر افطار دهد، مانند این است که‌ده‌فئام را افطار داده‌است.

فردی پرسید:ای امیرمؤمنان(ع) «فئام » چیست؟ حضرت فرمود:صد هزار پیامبر(ص) و صدیق و شهید. آنگاه‌ادامه‌داد:پس چگونه‌خواهد بود فضیلت کسی که‌جمعی از مؤمنین و مؤمنات را تکفل کند.

امام صادق(ع) می‌فرماید:

و اطعم اخوانک (المراقبات، ص 256.) ; در روز غدیر، برادران دینی ات را اطعام کن.

امام رضا(ع) نیز می‌فرماید:

من اطعم مؤمنا کان کمن اطعم جمیع الانبیاء و الصدیقین (بحارالانوار، ج 95، ص 322) کسی که‌مؤمنی را در روز غدیر غذا دهد مانند فردی است که‌تمام پیامبران و صدیقین را غذا داده‌است.

اهمیت طعام دادن در این روز به‌اندازه‌ای است که‌امام صادق(ع) روز غدیر را روز اطعام طعام خوانده‌است.(بحارالانوار، ج 95، ص 302)

شادی کردن و زینت دادن

امام علی(ع) فرمود:

و اظهروا ... السرور فی ملاقاتکم (الغدیر، ج 1، ص 287) در برخوردها شادی را آشکار کنید.

امام صادق(ع) فرمود:

روز غدیر روز خوشحالی و شادی است. (الغدیر، ج 1، ص 284)

چون عید غدیر بزرگترین عید است مردم باید در آن، بیش از هر عید دیگر، شادمانی کنند و خود و جامعه‌را بیارایند. فضیلت این عمل بسیار است،=.

امام رضا(ع) فرمود:

روز غدیر روز زینت است، کسی که‌برای روز غدیر زینت کند خداوند همه‌گناهان کوچک و بزرگش را آمرزیده، فرشتگانی به‌سویش می‌فرستد تا حسنات او را بنویسند و تا عید غدیر سال بعد بر درجات او بیفزایند. (مفاتیح الجنان، ص 503)

ذکر صلوات

امام صادق(ع) فرمود:

در روز غدیر، بر محمد و اهل بیتش صلوات بسیار بفرست. ( المراقبات، ص 262 )

کمک به‌مومنان و رفع حاجات آنها

حضرت علی(ع) سفارش بسیاری برای کمک به‌ضعیفان و نیازمندان کرده‌اند.

ایشان می‌فرمایند:

و لیعد الغنی علی الفقیر و القوی علی الضعیف; (مفاتیح الجنان، ص 511) باید در روز غدیر ثروتمند به‌تهیدست و توانا به‌ناتوان کمک کند.

امام صادق(ع) فرمود:

واقض حوائج اخوانک(المراقبات، ص 256 ) در عید غدیر حاجتهای برادرانت را برآور!

صدقه‌دادن

روز غدیر یکی ازایام مستحبی می‌باشد که‌بر صدقه‌دادن تاکید شده‌است.

امام علی(ع) فرمود:

الدرهم فیه‌بمائتی الف درهم (المراقبات، ص 255؛ الغدیر، ج 1، ص 284 ) فضیلت یک درهم، که‌در روز غدیر داده‌شود، با فضیلت دویست هزار درهم برابر است.

نیکی و احسان

امام علی(ع) فرمود:

تباروا یصل الله‌الفتکم و البر فیه‌یثمر المال و یزید فی العمر.( بحارالانوار، ج 95، ص 302)
یه‌یکدیگر نیکی کنید که‌خداوند الفت میان شما را پایدار می‌سازد و نیکی در این روز موجب افزایش مال و عمر می‌شود.

امام صادق(ع) فرمود: