انحراف چشم کودکان چگونه درمان می شود

راههای تشخیص ودرمالن انحراف چشم در کودکان

وقتی فردی به‌دنیا می‌آید، می‌گویند که‌چشم به‌جهان گشود، این جمله‌به‌معنی به‌دنیا آمدن است ولی شاید بتوان از زاویه‌دیگری نیز به‌آن نگریست، یعنی ما وقتی به‌دنیا می‌آییم، با چشم هایمان پیرامونمان را می‌بینیم و آن را درک می‌کنیم. دیدن، نعمتی است که‌هیچ کسی حاضر نیست حتی برای چند ثانیه‌از آن محروم شود.

به‌دلیل اهمیتی که‌چشم ها دارند باید از لحظه‌تولد مورد معاینه‌و بررسی قرار بگیرند. انحراف چشم، یکی از مشکلاتی است که‌برخی از کودکان به‌آن مبتلا می‌شوند و این مسئله‌می‌تواند مشکلاتی را به‌همراه‌داشته‌باشد. یک متخصص چشم و فوق تخصص پیوند قرنیه، عضو هیئت علمی دانشگاه‌علوم پزشکی تهران، در رابطه‌با این بیماری می‌گوید.

ماهیچه‌های شگفت انگیز ما
چشم انسان از دو کره‌تشکیل شده‌که‌در کاسه‌سر (جمجمه) قرار گرفته‌است. چشم ها به‌کمک یکسری ماهیچه، به‌حرکت در می‌آیند. این ماهیچه‌ها باعث می‌شوند چشم قابلیت چرخش به‌جهان گوناگون را داشته‌باشد. این ماهیچه‌قابلیت های بسیار زیادی دارند. برای مثال، وقتی یک جسم در زاویه‌دید فرد قرار می‌گیرد، این ماهیچه‌ها منظم و به‌شکلی خاص، به‌حرکت در می‌آیند که‌تصویر دقیقی به‌کمک قسمت های دیگر بینایی برای فرد ایجاد می‌کنند.

ماهیچه‌های چشم به‌قدری دقیق هستند که‌حتی در حین حرکت هم اختلالی در کارشان به‌وجود نمی آید. چنانچه‌نظم و هماهنگی در ماهیچه‌ها به‌هم بخورد و چشم ها در یک جهت خاص کار نکنند، این مسئله‌باعث ایجاد مشکلاتی برای فرد می‌شود که‌به‌آن انحراف چشم یا استرابیسم (Strabismus) می‌گویند.

کمک گرفتن از عینک
چشم انسان برای دیدن باید هم تطابق و هم تقارب (همگرایی) انجام بدهد، در شرایطی که‌این تقارب دچار مشکل شود، چشم فرد به‌خوبی کار نمی کند. انحراف چشم بیشتر در کودکانی شایع است که‌چشم آن ها دارای نمره‌عینک است ولی عنیک نیم زنند. این دسته‌از کودکان معمولا در سن دو تا سه‌سالگی، به‌عینک نمره‌مثبت یا دوربین نیاز دارند و برای اصلاح انحراف چشم باید حتما عینک بزنند. به‌همین دلیل والدین باید حتما کودکان خود را در چنین شرایطی که‌چشم آنها دارای انحراف چشم باید حتما عینک بزنند. به‌همین دلیل والدین باید حتما کودکان خود را در چنین شرایطی که‌چشم آن ها دارای انحراف است، برای معاینه، نزد پزشک متخصص چشم ببرند.

انحراف کاذب در چشم
گاهی انحراف چشم در کودکان می‌تواند دلایل دیگری هم داشته‌باشد. برای مثال در شرایطی که‌پل بینی (برآمدگی استخوانی قسمت وسط بینی) کودک پهن باشد، چشم به‌گونه‌ای زیر پوست بینی قرار می‌گیرد. این مسئله‌شاید در نگاه‌اول انحراف چشم به‌نظر برسد ولی درواقع، انحراف چشم کاذب محسوب می‌شود. به‌عبارت روشن تر، چشم کودک مشکلی ندارد و تنها ظاهر آن شبیه‌انحراف چشم است. البته‌تشخیص این مسئله‌بر عهده‌پزشک متخصص چشم خواهدبود. ابتلا به‌این نوع انحراف چشم کاذب، برای کودک مشکلی به‌وجود نیم آورد و به‌مرور زمان و با افزایش سن کودک این مسئله‌برطرف می‌شود.

انحراف چشم در هر سنی که‌باشد باید سریعا درمان شود

ضربه‌و سکته‌دردسرساز
انحراف چشم، علاوه‌بر اینکه‌در کودکان به‌وجود می‌آید، می‌تواند در افراد بزرگ سال نیز ایجاد شود، البته‌دلایل به‌وجود آورنده‌این نوع از انحراف های چشم با دلایل به‌وجود آورنده‌انحراف چشم کودکان، متفاوت است. چنانچه‌بنابر هر دلیل به‌چشم ضربه‌وارد شود، این احتمال وجود دارد که‌ماهیچه‌های چشم تخریب شوند. تخریب ماهیچه‌های چشم، با فلج یا انحراف چشم همراه‌است. ضربه‌هایی که‌به‌مغز نیز وارد می‌شوند، می‌توانند باعث آسیب به‌عصب ماهیچه‌های بینایی شوند. این ضربه‌ها می‌توانند به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم به‌سر وارد شوند.

علاوه‌بر این سکته‌های مغزی نیز می‌توانند دلیل دیگری برای ابتلا به‌انحراف چشم باشند. گاهی اوقات علت اختلال در عملکرد ماهیچه‌های چشم، ابتلا به‌یک سرماخوردگی ویروسی است که‌با فلج موقت ماهیچه‌های چشم و انحراف در آن همراه‌است. یکی دیگر از دلایلی که‌می‌تواند، با آسیب به‌ماهیچه‌های چشم همراه‌باشد، ابتلا به‌بیماری هایی چون ام. اس (MS) است.

ضرورت استفاده‌از یخ
هنگام ضربه‌به‌چشم، باید به‌صورت غیرمستقیم یخ روی محل آسیب دیده‌گذاشت (مثلا گذاشتن حوله‌ای که‌در ظرف یخ قرار گرفته) تا از ایجاد تورم جلوگیری کند، چنانچه‌پس از ضربه، مشکلاتی چون کبودی و اشکال در بینایی به‌وجود بیاید، باید حتما به‌پزشک متخصص چشم مراجعه‌کرد.

پای استرس در میان است؟
شاید خیلی از افراد تصور کنند که‌استرس می‌تواند تاثیری بر ماهیچه‌های چشم داشته‌باشد و باعث انحراف چشم شود، در حالی که‌به‌طور معمول این مسئله‌باعث انحراف چشم نمی شود. تاثیر استرس معمولا روی ماهیچه‌های چشم، در حد پرش (ضربان دار شدن) و لرزش پلک است. معمولا مشکلات ناشی از استرس، باید توسط متخصص اعصاب و روان، مورد بررسی و درمان قرار بگیرد. این مشکلات به‌طور معمول با قرص های آرام بخش، زیر نظر متخصص قابل درمان هستند.

درمان در کودکان
انحراف چشم در هر سنی که‌باشد باید سریعا درمان شود و در صورت عدم درمان به‌موقع، باید انتظار کم بینایی را در کودک داشت که‌این آسیب معمولا جبران ناپذیر است. انحراف چشم همچنین می‌تواند باعث از بین رفتن زیبایی کودک شود و از نظر اجتماعی برای او مشکلاتی را به‌ویژه‌در مدرسه‌به‌وجود بیاورد. انحراف چشم باعث اختلال در عملکرد چشم شده‌و تنبلی را به‌همراه‌دارد. برای درمان این مشکل، باید چشم سالم کودک را در ساعاتی از روز بست تا چشم مشکل دار، دچار تنبلی دائمی نشود.

چه‌موقع باید جراحی کرد؟
چنانچه‌انحراف چشم به‌دلایل دیگری به‌غیر از نیاز به‌عینک و در سن بالا ایجاد شود، در چنین شرایطی علت به‌وجود آورنده‌این مسئله‌مورد بررسی قرار می‌گیرد. اگر علت آسیب به‌ماهیچه‌چشم، فلج باشد، شش ماه‌باید صبر کرد تا مشکل برطرف شود. در صورتی که‌بعد از گذشت شش ماه، چشم به‌حالت عادی بازنگشت، جراحی برای فرد درنظر گرفته‌می‌شود. جراحی ماهیچه‌های چشم، یک جراحی پیچیده‌و سنگین محسوب می‌شود و جراح باید به‌قدت مشکل ماهیچه‌های آسیب دیده‌را برطرف کند.

پس از جراحی ممکن است انحراف چشم به‌طور کامل اصلاح نشود. برای مثال، فردی که‌چشم او دارای 20 درجه‌انحراف باشد، ممکن است پس از عمل جراحی پنج درجه‌از این انحراف باقی بماند. گاهی هم عمل کاملا موفقیت آمیز است ولی به‌طور کلی هرچه‌انحراف چشم کمتر باشد، نتیجه‌عمل نیز بهتر خواهدبود.

اورژانس چشم
چشم ها یکی از از حساس ترین قسمت های بدن محسوب می‌شوند که‌باید در همه‌حال مراقب آن ها بود، گاهی در اثر بروز یک اتفاق یا حادثه، سلامت چشم ها به‌خطر می‌افتد. رفتن جسم تیز داخل چشم و ریختن ماده‌شیمیایی در چشم، اتفاقاتی هستند که‌ممکن است برای هر فردی به‌وقوع بپیوندند. در چنین شرایطی باید ضمن حفظ خونسردی کارهایی را تا رسیدن اورژانس انجام داد.

یک متخصص طب اورژانس، استادیار دانشگاه‌علوم پزشکی ایران شما را با مهم ترین کارهایی که‌هنگام وقوع این اتفاقات باید انجام داد، آشنا می‌کند. ورود اجسام ریز به‌داخل چشم، بیشترین موردی است که‌برای افراد اتفاق می‌افتد. برای حل مشکلات ناشی از این مسئله‌باید جسم را از چشم خارج کرد و آن را شست.

برای این منظور می‌توان از مایع استریل چشم که‌در داروخانه‌ها موجود است، کمک گرفت و در صورت عدم دسترسی به‌این مایع، شست و شو با آب تمیز، اشکالی ندارد. شست و شو در مواردی که‌ماده‌شیمیایی نیز وارد چشم شده‌باشد، کاربرد دارد و باعث کاهش غلظت ماده‌شیمیایی می‌شود.

برای شست و شو، فرد باید بنشیند یا دراز بکشد به‌گونه‌ای که‌سر، کمی خم شود و چشم سالم بالاتر از چشم آسیب دیده‌قرار بگیرد. آب یا مایع استریل، باید از گوشه‌داخلی چشم وارد و از گوشه‌خارجی آن، بیرون ریخته‌شود. اگر ماده‌اسیدی یا قلیایی وارد چشم شده‌باشد، این کار باید بااحتیاط انجام شود تا به‌قسمت های دیگر صورت آسیب وارد نشود.

اگر کره‌چشم بنا بر هر دلیل (معمولا ضربه‌یا ورود جسم خارجی) آسیب جدی دیده‌و حالت نرم پیدا کرده‌باشد یا از آن مایعی خارج شود، در چنین شرایطی نباید اقدام به‌شست و شوی چشم کرد، چون انجام این کار می‌تواند باعث آلودگی چشم شود و خطر عفونت را بالا ببرد. تحت هر شرایطی چه‌شست و شو انجام شود و چه‌امکان شست و شو نباشد، برای کاهش آسیب، درد و ناراحتی، باید چشم آسیب دیده‌و چشم سالم را بست. برای بستن چشم آسیب دیده، می‌توان از لیوان یک بار مصرف استفاده‌کرد و پایین آن را با چسب به‌پوست وصل کرد.

روی چشم شالم نیز باید گاز استریل یا پارچه‌تمیز گذاشت. بعد از انجام این کار، فرد را باید به‌مراکز درمانی منتقل کرد. در صورتی که‌در چشم، جسم تیز و برنده‌وجود داشته‌باشد، نباید اقدام به‌خارج کردن آن کرد و بستن چشم ها نیز در این حالت ضروری است.

انحراف چشم، علاوه‌بر اینکه‌در کودکان به‌وجود می‌آید، می‌تواند در افراد بزرگ سال نیز ایجاد شود

حتما از پزشک کمک بگیرید
اختلال در بینایی می‌تواند برای فرد مشکلات زیادی را ایجاد کند به‌همین دلیل باید توجه‌کافی به‌چشم ها داشت.

• والدین باید فرزندان خود را از زمان نوزادی برای معاینه‌چشم، نزد چشم پزشک ببرند.

• اگر ظاهر چشم، غیرطبیعی باشد و در آن انحراف وجود داشته‌باشد، این مسئله‌نباید توسط والدین نادیده‌گرفته‌شود.

• درمان انحراف چشم باید در سنین پایین باشد و در مان در سن بالا امکان پذیر نیست و می‌تواند عوارض جبران ناپذیری را به‌همراه‌داشته‌باشد.

• اگر چشم های کودک، نقاط دور یا نزدیک را به‌خوبی نمی بیند، این مسئله‌نباید توسط والدین نادیده‌گرفته‌شود و برای بررسی و درمان آن باید به‌پزشک متخصص چشم مراجعه‌کرد.

• برخی از والدین تصور می‌کنند که‌زدن عینک ظاهر نامطلوبی برای فرزندشان به‌وجود می‌آورد، این دسته‌از والدین باید بدانند که‌نزدن عینک می‌تواند مشکلات زیادی را برای کودک در آینده‌به‌وجود بیاورد.

• اگر پزشک متخصص چشم، بستن چشم سالم کودک را ضروری دانست، در چنین شرایطی باید حتما زمان بسته‌بودن چشم، با توجه‌به‌دستور پزشک باشد.

• ضربه‌هایی که‌به‌چشم یا سر وارد می‌شوند و اختلال عملکرد چشم را به‌همراه‌دارند باید جدی گرفته‌شوند و با مراجعه‌به‌پزشک متخصص چشم مورد بررسی قرار بگیرند.

• اگر پزشک متخصص چشم، انجام جراحی را ضروری دانست، نباید این کار را به‌تعویق انداخت، چون ممکن است با گذشت زمان، درمان سخت تر شود.