چگونگی محافظت از دندانهای کودکان

نکاتی برای محافظت از دندانهای کودکان

این پوسیدگیها به‌سرعت پیشرفت می‌کنند و در صورت عدم درمان باعث بروز درد و آبسه‌می‌گردند. در کشور ما طبق مطالعات انجام یافته‌در مناطق مختلف شیوع این نوع پوسیدگیها که‌در اصطلاح پزشکی به‌Nursing Caries معروفند، حدود 20 درصد گزارش شده‌است.
از مهمترین علل این پوسیدگیها مصرف شیر ( چه‌شیر مادر و چه‌شیر خشک ) یا مایعات شیرین در فاصله‌شب تا صبح به‌هنگام خواب کودک است. در این فاصله، به‌علت کاهش ترشح بزاق و قرار گرفتن مایعات شیرین بر روی دندانها در حضور میکروبهای پوسیدگی زا ، روند پوسیدگی شروع شده‌و رو به‌پیشرفت می‌گذارد و تکرار عادت منجر به‌ایجاد پوسیدگی می‌گردد. غالبا" اولین پوسیدگیها روی دندانهای شیری عقب پیشرفت می‌کند . بهترین روش جهت پیشگیری، قطع مصرف مایعات شیرین و یا شیر از شش ماهگی به‌بعد در شب یا در صورت عدم امکان قطع شیر، تمیز کردن دهان و دندانها بعد از مصرف این مایعات می‌باشد. در صورت بروز پوسیدگی درمان هر چه‌سریعتر کودک الزامی است.

محافظت دندان کودکان بوسیله‌فلوراید
فلوراید ماده‌ای است که‌مانع از پوسیدگی دندانها شده‌و به‌ترمیم سریعتر پوسیدگیهای دندان کمک می‌کند. در بعضی از کشورها فلوراید به‌آب آشامیدنی اضافه‌می‌شود. برای تأمین فلوراید می‌توانید با دندانپزشک یا پزشک کودک درباره‌چگونگی و میزان مصرف قطره‌فلوراید مشورت کنید.

پیشگیری از پوسیدگی دندان بچه‌های شیرخوار
    هیچگاه‌در هنگام خواب به‌کودک شیر ندهید و اگر کودک شما شیشه‌می‌خواهد فقط شیشه‌را از آب پر کنید.
    شیر ، آب میوه‌و مایعات شیرین حاوی قند می‌باشند. وقتی کودک شما این مایعات را می‌مکد بخاطر وجود قند در آنها می‌تواند باعث پوسیدگی دندان کودک شود.
    در طول روز به‌کودک خود شیشه‌پر از نوشیدنی شیرین را بجای پستانک ندهید تا مدت زمان بیشتری دندانها با مواد شیرین در تماس باشند.
    اگر کودک شما از پستانک استفاده‌می‌کند، پستانک را به‌چیز شیرین مثل شکر و عسل آغشته‌نکنید.
    در حوالی یکسالگی شما باید به‌کودک خود آموزش دهید تا بجای شیشه‌از یک لیوان ، شیر یا سایر مایعات را بنوشد.

تمیز کردن دندان
پلاک میکروبی که‌لایه‌ای چسبنده‌متشکل از مواد غذایی و میکروب است، می‌تواند سبب پوسیدگی های دندانی و بیماریهای لثه‌شود. بنابراین برای پیشگیری از این مشکلات کنترل پلاک میکروبی الزامی است. پذیرفته‌شده‌ترین روش کنترل پلاک ، برداشت مکانیکی با کاربرد منظم و صحیح مسواک و نخ دندان است. پاک کردن دندانهای کودکان کم سن و سال وظیفه‌والدین آنها است. با وجود اینکه‌کودک را به‌مسواک زدن تشویق می‌کنید حتما تا حدود 7-6 سالگی باید به‌وی کمک کرده، دندانهای او را به‌آرامی و با حوصله‌مسواک کنید.

مسواک
با رویش اولین دندان شیری، دندان و بافتهای اطراف را با گاز مرطوب یا مسواک نرم کوچک تمیز کنید. پس از دو سالگی از خمیر دندان فلوراید دار به‌میزان بسیار اندک استفاده‌نمایید. مسواک زدن باید حداقل روزی دو بار ( صبح و شب بویژه‌قبل از خواب ) انجام گیرد. مدت زمان لازم برای هر وعده‌مسواک زدن بطور متوسط 4-3 دقیقه‌می‌باشد. نوع مسواک پیشنهادی برای هر بیمار بستگی به‌تشخیص دندانپزشک دارد، بهترین نوع برای کودکان مسواکهای با دسته‌ضخیم و سر کوچک و موهای مصنوعی با انتهای گرد از نوع نرم است. روش مناسب مسواک زدن نیز بستگی به‌نظر دندانپزشک دارد که‌با توجه‌به‌سن و وضعیت دندانی کودک پیشنهاد می‌گردد.

نخ دندان
سطوح بین دندانی، دور از دسترس موهای مسواک هستند. برای تمیز کردن این سطوح باید از نخ دندان ، پس از سه‌سالگی استفاده‌شود . بهتر است در انتخاب نوع نخ دندان، برای سادگی کاربرد از نوع بدون موم فلورایددار استفاده‌شود.

روش کاربرد صحیح نخ دندان
    حدود 35 سانتیمتر نخ دندان را جدا کرده‌، دو انتهای آنرا دور انگشت وسط بپیچید و با انگشت اشاره‌و شست حدود 5 سانتیمتر آنرا نگهدارید.
    نخ را به‌آرامی مانند اره‌کردن چوب ، از بین دو دندان عبور دهید و بدون آسیب به‌بافت آنرا تا لبه‌لثه، پایین ببرید.
    با استفاده‌از قسمتهای تمیز نخ ، مراحل بالا را در مورد همه‌سطوح دندانی و حتی سطح پشتی آخرین دندان تکرار کنید.
رژیم غذایی مناسب برای دندانهای کودکان
یکی از روشهای پیشگیری از پوسیدگی ، کنترل رژیم غذایی کودک است. بنابراین ضمن رعایت غذای اصلی کودک، اگر میان وعده‌ها و مصرف تنقلات بطور مناسب انتخاب شوند، علاوه‌بر تأمین منبع تغذیه‌و انرژی مورد نیاز کودکان، می‌توانند در پیشگیری از پوسیدگی نقش مهمی داشته‌باشند. شکل گیری عادات غذایی سودمند یا زیانبار در کودکان از سوی والدین صورت می‌گیرد. بهتر است از خوردن مواد غذایی که‌حاوی شکر ، نشاسته و مقدار زیادی چربی هستند، پرهیز شود. در این صورت علاوه‌بر سلامت عمومی کودک، سلامت دندانی او نیز تضمین خواهد شد. چاشت نیم روزی سودمند شیر ، نان و پنیر ، تخم مرغ پخته‌، ماست ، میوه‌ها و سبزیهای خام مانند هویج ، ذرت ، آجیل شور در مقابل چاشت نیم روزی پوسیدگی زا آب نبات ، کیک ، شیرینی ، کلوچه ، غلات شیرین شده‌، کشمش ، برگه‌میوه‌های خشک ، شیرعسل ، آدامسهای شکردار ، بیسکوییت شیرین هستند.

توصیه‌های مهم
    از خوردن غذاهای چسبنده‌پرهیز کنید. این مواد از نظر مدتی که‌در دهان باقی می‌مانند متفاوت هستند. برای مثال ، چسبندگی تافی بر روی دندانها بیشتر از شکلات و کارامل است. خوردن شیرینیها را در وعده‌های غذایی منحصر کنید. در این هنگام بزاق بیشتری در دهان ترشح می‌شود که‌می‌تواند باقیمانده‌مواد غذایی را از روی دندانها پاک کند.
    تعداد دفعات مصرف مواد قندی را در طول روز کاهش دهید. از وجود مواد قندی در فرآورده‌های غذایی آگاه‌باشید، بنابراین در هنگام خرید به‌برچسب مواد تشکیل دهنده‌آن توجه‌نمایید ( مانند :سس ها ، نوشابه ، ... )
    از خوردن تنقلات و شیرینی قبل از خواب پرهیز کنید، زیرا در آن هنگام جریان بزاق کندتر بوده، قدرت پاک کنندگی آن کمتر است.
    میان وعده‌ها را به‌گونه‌ای انتخاب کنید که‌موجب پوسیدگی دندانها نشوند و با خوردن موادی مانند سبزیهای خام ، پنیر و سایر لبنیات به‌سلامت دندانها کمک کنید.

نخستین معاینه‌پزشکی کودکان
اولین دیدار باید حداکثر بین 6 تا 12 ماهگی صورت گیرد. در این زمان دندانپزشک ، روشهای بهداشت دهان و دندان و پیشگیری از پوسیدگیهای دندانی ، عادات زیانبار دهانی و نیز کاربرد فلوراید را به‌شما آموزش خواهد داد. فاصله‌دیدارها بستگی به‌نوع تغذیه‌، مراقبتهای دندانی و فلوراید آب آشامیدنی دارد و بطور معمول هر 6 ماه‌یکبار توصیه‌می‌شود. بدین وسیله‌با کاربرد روشهای پیشگیری ، از صرف هزینه‌و وقت برای درمانهای پیچیده‌آینده‌جلوگیری خواهد شد. دندانپزشک به‌آرامی دندانها و لثه‌کودک را معاینه‌کرده‌، پوسیدگیها یا سایر مشکلات را ارزیابی می‌نماید. در صورت لزوم جهت بررسی فکین ، دندانهای در حال تکامل و پوسیدگهای غیر قابل رویت رادیوگرافی تجویز خواهد شد. همچنین در این جلسه‌روشهای بهداشتی و نیز رژیم غذایی صحیح ارزیابی و یادآوری خواهد گردید. دندانهای شیری سالم به‌جویدن صحیح غذا ، تکلم درست و زیبایی کودک کمک بسزایی می‌کند، در غیر اینصورت سلامت عمومی وی به‌مخاطره‌خواهد افتاد. در صورت زود از دست دادن دندان شیری ، فضای مزبور باید توسط فضا نگهدارنده‌حفظ شود و گرنه‌حرکت دندانهای مجاور سبب کاهش فضای رویش دندان دائمی جانشین گردیده‌و درمانهای ارتودنسی طولانی مدت و پر هزینه‌آینده‌را در بر خواهد داشت. هشت دندان پیشین شیری تـــــــــــــا حدود 6 سالگی و 12 دندان شیری دیگر تا 12 سالگی باید برای کودک کار کند

چیزهایی را که‌باید در مورد دندانپزشک به‌کودک گفت
    به‌او بگویید دکتر دوست شماست، به‌سلامت شما کمک می‌کند و دندانهای شما را تمیز می‌کند. از این دیدار با خاطره‌خوب و مفید یاد کنید.
    جهت ترغیب کودک برای دیدار دندانپزشکی به‌او رشوه‌ندهید.
    دیدار دندانپزشکی را وسیله‌ای برای تنبیه‌معرفی نکنید.
    اضطراب خود را به‌کودک منتقل نکنید.
    به‌دیگران اجازه‌ندهید موارد ترس از دندانپزشکی را برای او بازگو کنند.
    کلمات منفی و ترسناک مانند درد ، آمپول ، کشیدن ، چرخ کردن را برای کودک به‌کار نبرید.
    از آنجا که‌دندانپزشک و دستیار برای هر مورد اصطلاح خاصی را به‌کار خواهند برد، جزئیات روند کار را برای کودک توصیح ندهید.
    از طرف دندانپزشک قولی به‌کودک ندهید.
    در صورت صلاحدید دندانپزشک ، کودک را به‌تنهایی به‌اتاق بفرستید.
    همواره‌الگوی صحیحی از نظر رعایت بهداشت دهان و دندان و مراجعه‌منظم به‌دندانپزشک، برای کودک خود باشید.