جاذبه های فرهنگی و گردشکری روستای تاریخی انجدان + عکس

معرفی جاذبه‌های فرهنگی مذهبی و گردشکری روستای انجدان

انجدان روستایی در استان مرکزی و در نزدیکی شهر اراک است. این روستا به‌لحاظ تاریخ اسماعیلیه‌بسیار مهم است.

این روستا جاذبه‌گردشگری بسیاری دارد با مردمان بسیار مهربان و مومن. انجدان آب و هوای پاک و دلپذیری دارد. در سایه‌درختان کهنسال و زیبای آن و جوی آب روان که‌در پای آنها جاریست دل هر بیننده‌را با خود می‌برد.

انجدان از روستاهای دهستان مشک آباد بخش مرکزی شهرستان اراک در استان مرکزی ایران است. این روستا در منطقه‌ای کوهستانی قرار دارد که‌کوه‌چشمه‌و کوه‌برف شاه‌در اطراف آن است و غارهای کوچک و بزرگ فراوانی در نزدیکی آن وجود دارد. ارتفاع انجدان از سطح دریا دو هزار متر است. این روستا در 64 کیلومتری شمال خمین، 37 کیلومتری شرق اراک و با همین فاصله‌از غرب محلات قرار گرفته‌است.

انجدان، از روستاهای قدیم اراک و مرکز تجدید حیات فرهنگی و تبلیغی و جایگاه‌امامان اسماعیلی نزاری پس از سقوط الموت بوده‌است.

علت نام گذاری انجدان

واژه‌«انجدان» معرب واژه‌«انگدان» است. در متون تاریخی از «انکوره» و «انغوزه» نیز نام برده‌شده‌است. نام این ده‌برگرفته‌از نامی گیاه‌انگدان است که‌صمغ آن در این روستا تولید می‌شود و برای صادرات به‌کشورهای دیگر نیز استفاده‌می‌شود.

نام انجدان در منابع قدیمی به‌صورت های انکوان و انکدان نیز آمده‌است. چنان که‌از منابع برمی آید، استفاده‌از واژه‌انجدان پس از اقامت امامان اسماعیلی در این محل رواج یافت.

روستای تاریخی انجدان

تاریخچه‌انجدان اراک

از پیشینه‌کهن انجدان تا سده‌8ق/14م آگاهی دقیقی به‌جز سنگ قبرهای یافت شده‌و اطلاعات محلی در دست نیست. ناحیه‌ای که‌امروزه‌انجدان در آن قرار دارد، در سده‌های نخستین اسلامی (احتمالا) جزو کوره‌دوراخور قم بوده‌است، اما در هیچ یک از منابعی که‌از دوراخور نام برده‌اند، به‌انجدان یا نامی مشابه‌آن اشاره‌نشده‌است.

از سده‌9ق/15م پس از استقرار پایگاه‌امامان اسماعیلی در انجدان بر اهمیت این محل افزوده‌شد و پیروان این مذهب از نقاط دور و نزدیک برای دیدار امامان و اعطای نذوراتشان به‌انجدان می‌آمدند. پس از سقوط قلعه‌الموت توسط هلاکوخان (654ق/1256م) گروهی از اسماعیلیان در آذربایجان ساکن شدند و پایگاه‌امام نزاری به‌آذربایجان منتقل شد. پس از تقسیم نزاریان به‌دو شعبه‌محمدشاهی و قاسم شاهی، قاسم شاهیان تصمیم به‌تغییر محل سکنای امامشان از آذربایجان گرفتند، زیرا پایگاه‌آنان در آذربایجان که‌تحت فرمان حاکمان سنی مذهب قرار داشت، ایمن نبود. در هنگام امامت مستنصربالله‌دوم (868 – 885ق/1464-1480م)، مشهور به‌شاه‌قلندر، سی و دومین رهبر نزاری، پایگاه‌امامان به‌انجدان انتقال یافت. انجدان بعد از جستجو و بررسی برای اقامت امامان نزاری انتخاب شد، زیرا دارای شرایط ویژه‌ای بود و به‌دو شهر کاشان و قم که‌دارالمومنین خوانده‌می‌شد و به‌طور سنتی از مراکز قدرت شیعیان به‌شمار می‌رفت، نزدیک بود. اسماعیلیان در انجدان دوباره‌نیرو گرفتند و سازمان جدیدی ایجاد کردند، فرستادن داعیان نیز برای تبلیغ به‌نقاط مختلف آغاز شد. در این دوره‌امامان نزاری انجدان دیدگاه‌های خود را تحت پوشش فرقه‌های صوفیه‌بیان می‌کردند. احیای انجدان، نوزایی دوباره‌اندیشه‌و فعالیت های تبلیغی اسماعیلیان بود.

روستای گردشگری انجدان

در دوره‌حکومت صفویه‌در ایران سیاست مذهبی بر پایه‌مرشد و مرید قرار داشت و رهبری مذهبی غیر از پادشاه‌صفوی مورد پذیرش نبود؛ بنابراین، نزاریان به‌سبب شناخته‌شدن شخصیت حقیقی امامان نزاری و فعالیت آشکارشان تحت فشار و آزار قرار گرفتند. در 981ق/ 1573م امیرخان موسی لو حاکم همدان به‌دستور شاه‌طهماسب به‌کاشان و انجدان هجوم برد و اسماعیلیان را قتل عام، و مرادمیرزا رهبر آنان را دستگیر کرد (قاضی احمد، 1/582 -584). صادق کیا به‌نقل از تاریخ الفی به‌اقامت گروهی از نقطویان در نواحی کاشان و انجدان اشاره‌می‌کند که‌هم زمان با سرکوب اسماعیلیان در دوره‌شاه‌طهماسب بود. نقطویان انجدان نیز سرکوب شدند. احتمالا بین این دو فرقه‌همکاری وجود داشت و گروهی از نقطویان در انجدان یا نواحی اطراف آن زندگی می‌کردند. در دوره‌شاه‌عباس (998- 1038ق/1590- 1629م)، اسماعیلیان نزاری بار دیگر طریق تقیه‌پیش گرفتند و روابط حسنه‌ای بین امامان نزاری انجدان و شاه‌عباس برقرار گردید و خلیل الله‌سی و نهمین امام نزاری با یکی از خواهران شاه‌عباس ازدواج کرد و در فرمانی امامان انجدان از پرداخت مالیات معاف شدند. در زمان امامت شاه‌نزار، چهلمین امام نزاری پایگاه‌امامان به‌روستای کهک محلات در 35 کیلومتری انجدان انتقال یافت.

در دوره‌اشرف افغان انجدان محل برخورد سپاهیان اشرف و عثمانی ها بود و بعد از شکست سپاهیان عثمانی، به‌دستور اشرف انجدان ویران شد و قلعه‌نورآباد که‌در هنگام اقامت امامان نزاری در انجدان ارگ آنان بود، با خاک یکسان شد و گروه‌کثیری از ساکنانش کشته‌یا اسیر شدند. در دوره‌های بعد انجدان اعتبار گذشته‌را نداشت، چنان که‌به‌قولی در دوره‌قاجار تنها به‌عنوان شکارگاهی مناسب مورد توجه‌بود.

روستای کوهستانی انجدان

انجدان و نواحی اطراف آن در مدت اقامت امامان نزاری در سده‌های 9-11ق/15-17م از مراکز اندیشه‌غیروابسته‌به‌حکومت مرکزی بود و نخستین رساله‌های اسماعیلیان نزاری پس از سقوط الموت در انجدان نگاشته‌شد. ملاصدرا حکیم برجسته‌دوره‌صفوی مدتی از زندگیش را در انزوا در کهک قم که‌در نزدیکی انجدان قرار داشت، گذراند و به‌نوشته‌ابراهیم دهگان با امام نزاری در ارتباط بود. انجدان خاستگاه‌نویسندگان و ادیبان برجسته‌پس از سده‌9قمری/15میلادی در ایران بود که‌از آن جمله‌اند:ملا داعی انجدانی و برادرش ملک طیفور، شاه‌طاهر دکنی و میرزا ابوتراب بیک فرقتی.

امامان اسماعیلیه‌در دوره‌اقامتشان در انجدان آثار و بناهایی ایجاد کردند که‌امروزه‌اکثر آنها ویران شده‌است، از جمله‌قلعه‌نورآباد، قلعه‌امیرخان، قلعه‌وزیر و کاروانسرای شاه‌عباسی. در انجدان سه‌مقبره‌(بقعه‌های شاه‌قلندر، شاه‌قریب و چهل دختران) وجود دارد که‌مزار شماری از امامان نزاری و خانواده‌هایشان بوده‌است.

انجدان نسبت به‌جمعیت اندکش دارای مساجد و حسینیه‌های بسیاری است که‌طبق نوشته‌دهگان به‌17 یا 18 باب می‌رسد و این نشان از اهمیت مذهبی و فرهنگی انجدان در گذشته‌دارد از جمله‌مسجد سرچشمه‌که‌مشهور به‌مسجد شاه‌خلیل الله‌بود و مسجد جامع که‌توسط شاه‌خلیل الله‌تعمیر شد و تاریخ بنای آن را به‌سده‌های نخستین اسلام نسبت می‌دهند.

غارهای معروف انجدان

بنا به‌اقوال گوناگون این روستا در حمله‌مغول ها به‌ایران به‌شدت آسیب دید و مردم برای فرار از گزند مغول ها در زیر روستا نقب حفر کرده‌و در زیر زمین مشغول به‌زندگی شدند. لازم به‌ذکر است که‌قدمت این روستا بیش از هزار سال تخمین زده‌می‌شود. سنگ قبری نیز در یکی از قبرستان های این روستا به‌دست آمده‌که‌متعلق به‌نوه‌سلمان فارسی است. در این سنگ اشاره‌به‌انجدان اصفهان شده‌است. با توجه‌به‌این که‌شهر اراک قدمتی دویست ساله‌دارد و در گذشته‌این منطقه‌زیر نظر اصفهان اداره‌می‌شده‌و در منطقه‌روستای دیگری به‌این نام وجود ندارد. این احتمال وجود دارد که‌سلمان فارسی زاده‌این روستا بوده‌و از اهالی این روستا به‌شمار آید. این سنگ قبر هم اکنون در موزه‌حمام چهار فصل اراک نگهداری می‌شود. با در نظر گرفتن این واقعیت، احتمالا قدمت این روستا به‌قبل از اسلام نیز می‌رسد.