
در این مطلب بهشما میگوییم در هر سن، چهانتظاری را باید از سبک بازی کردن فرزندتان داشتهباشید و چهاسباب بازی هایی را باید بهاو هدیهکنید.
اسباب بازی را از دست همبازی هایش میگیرد و هر بار کهبهخانهمیآیید، یکی از وسایل بازی فرزند صاحبخانهرا در کیفش میبینید؟ کودکی کهتا قبل از سهسالگی این رفتارها را ابراز میکند بهمشکلات شخصیتی و رفتاری جدی مبتلاست یا اینکهتنها مرحلهای از رشدش را سپری میکند؟
اگر میخواهید پاسخ این سؤال ها را بگیرید و بدانید در جریان بازی های کودکانه، کدام رفتارها سالم تر هستند، ادامهاین مطلب را بخوانید. در دانشنامهبازی کردن بهشما میگوییم در هر سن، چهانتظاری را باید از سبک بازی کردن فرزندتان داشتهباشید و چهاسباب بازی هایی را باید بهاو هدیهکنید.
تا شش سالگی دخترها و پسرها همبازی هستند
در ابتدای کودکی تفاوت زیادی میان بازی های دخترها و پسرها مشاهدهنمی شود اما با بالاتر رفتن سن، آغاز دورهدبستان و ورود بهاجتماع، مرزبندی های میان این دو جنس بیشتر میشود و این مرزها کهبسیاری از آنها آموختهشدههستند، در بازی ها هم خود را نشان میدهند. وقتی این تفکیک نوع در بازی های دو گروهشکل میگیرد، دیگر همبازی شدن دخترها و پسرها بی معنا شدهو حتی گاهی با تمسخر هم جنسان همراهمیشود.
پسرها دوست دارند در جریان بازی، انرژی بدنی شان را تخلیهکنند و سراغ بازی های پرتحرک یا قدرتی میروند. استفادهاز ابزارها، تیراندازی، بادبادک بازی، دوچرخهسواری، تیلهبازی، کشتی، مشت زنی، فوتبال، دوچرخهسواری، کامیون بازی، دویدن و ... از بازی هایی است کهمعمولا پسرها بهآنها رغبت نشان میدهند.
دخترها بازی های ساکن را ترجیح میدهند و دوست دارند کم تحرک و آرام خود را سرگرم کنند. عروسک بازی، طناب بازی، تشکیل کلاس درس، بافندگی و خیاطی، فروشندگی، معمابازی و... ازجملهبازی های مورد علاقهدخترهاست.
بازی های تمرینی
در هر سنی کودکان بهشیوهخاصی سرگرم میشوند. در روزهای اول تولد، لگد زدن و حرکت دادن دست ها جذاب ترین بازی برای کودک شماست. حتی خارج کردن صدا از حنجرهو حرکت دادن لب ها هم در این دورهبرای او بازی است. کمی بعد کودک دوست دارد اطرافیانش هم در این بازی های سادههمراهاو شوند و با دالی موشه، او را سرگرم کنند.
از صفر تا دو سالگی، بازی وسیلهای است برای بیدار کردن حواس کودک. فرزند شما در این دورهدوست دارد لمس کند، بچشد، گوش کند، اعضای بدنش را حرکت دهد و از کیفیت و جنس اشیای مختلف باخبر شود. او ابتدا با تقلید و سپس با تکرار، مهارت های تازهپیدا میکند.
بازی های تخیلی
این بازی ها در یک و نیم سالگی خود را نشان میدهند اما آغاز جدی آنها در سهسالگی است. در جریان بازی کودک میتواند یک کاسهآب را بهعنوان یک دریای بزرگ جلوهدهد و از یک عروسک با قد 10 سانتی متر، یک جنگجوی شکست ناپذیر بسازد در حالی کهدر بازی های تقلیدی، نمایشی و نمادی کودکان از آنچهدیدهو تجربهکردهاند الگو برمی دارند، در بازی های تخیلی با استفادهاز تجربیات گذشته، رویدادهای جدیدی کهچندان سابقهبرخورد با آنها نداشتهاند را میسازند.
بازی های تقلیدی
بازی های تقلیدی از سهسالگی بهبعد بهدنیای کودکان وارد میشود و در یادگیری مهارت های تازهو رشد یافتن بهآنها کمک میکند. بچهها ابتدا تقلید را از پدر و مادر خود آغاز میکنند و در بازی های شان فعالیت هایی را شبیهسازی میکنند کهوالدین شان در طول روز آنها را ابراز میکنند. آنها حتی شغل والدین شان را میگیرند و بهشیوهآنها بهامور خانهرسیدگی میکنند.
بازی های نمایشی
تقلید رفتارهای بزرگ ترها تنها کاری نیست کهکودکان در بازی ها انجام میدهند. آنها در بازی بهشیوهآنها با دیگران ارتباط برقرار میکنند و از لحن و حتی سبک پوشش والدین شان الگو میگیرند. کودکان در این بازی ها از محدودیت هایی کهدر دنیای واقعی دارند، فرار میکنند و سعی میکنند دنیا را آن طور کهدوست دارند، بسازند. غرق شدن بیش از اندازهکودک در بازی های نمایشی از نظر محققان میتواند نشانهاضطراب بالا و میل شدید او بهزندگی در شرایطی دیگر باشد.
بازی های نمادی
این بازی ها از حدود یک سال و نیمگی آغاز میشود و در شش سالگی بهکمال میرسد و تا حدود هشت سالگی هم ادامهپیدا میکند. زبان باز کردن و توانایی کودک در تشخیص نمادها و بهکار گرفتن آنها، شروع بازی های نمادی است. کودک در این بازی ها شکل واقعیت را تغییر میدهد و اشیایی کهوجود ندارد را در خیالش میسازد و بهشکلی نمادین آنها را بهخدمت میگیرد.
او نشانهها را جایگزین اشیا، حیوانات و رویدادهای حقیقی میکند. در این دورهعناصر جدیدی وارد بازی کودکان میشوند. آنها میتوانند در بازی های شان بهاشیایی کهوجود ندارد موجودیت دهند یا با چند تکهچوب برجی بسازند کهصدها نفر در آن زندگی میکنند. فرزند شما وقتی در این دورهبا بالش ها خانهمیسازد، تمرین زندگی میکند.
بازی های با قاعده
آثاری کهدر این مرحلهبازی بر زندگی و شخصیت فرزندتان میگذارند، تا پایان عمر با او میمانند. او از 7 تا 11 سالگی با قواعدی کهاز بزرگ ترها آموختهبازی میکند و رقابت و قراردادها را بهبازی میآورد و تنها با پذیرش همین قراردادهاست کهبچهها میتوانند با هم همبازی شوند. از شروع هفت سالگی بهبعد، فرزندتان آرام آرام از بازی های تخیلی و نمادین بهسمت بازی های حقیقی و فکری میرود. احتمالا او در 10 سالگی ترجیح میدهد بهجای عروسک بازی، بسکتبال بازی کند یا همبازی شما در یک رقابت شطرنج شود.
باهوش ها بدوبدو نمی کنند
کودکان تیزهوش وسایل و اسباب بازی هایی را انتخاب میکنند کهبتوانند با آنها دست بهابداع و ابتکار بزنند. بچههای باهوش تر انرژی کمتری را در زمان بازی خرج میکنند و از آنجا کهدوست دارند در بازی های شان تنوع ایجاد کنند، زمان کمتری را برای انجام یک بازی صرف میکنند. آنها در سنین بالاتر سراغ بازی هایی میروند کههم بهفکر نیاز دارد و هم کمی تحرک دارد. برای مثال بچههای باهوش در حدود 10 سالگی کلکسیون سنگ جمع میکنند.
در مورد بازی ها، باهوش ها تقریبا مثل عقب ماندهها عمل میکنند. با این تفاوت کهیک کودک عقب ماندهوقتی بهتنهایی با ماشین بازی میکند و از عهدهروشن کردن آن برنمی آید، با کوباندنش بهاطراف و پرت کردنش آن را میشکند اما کودک باهوش بههر قیمتی کهشدهراز اسباب بازی اش را کشف میکند.
چهبازی برای چهسنی خوبه؟
در هر مرحلهاز رشد، بچهها بهیک شیوهبازی کردن رو میآورند. کوچک تر ها تنها بازی میکنند و بزرگ ترها بهدوست های شان دل میبندند. در دورهای بچهها عاشق اسباب بازی های صدادار هستند و در دورهای دیگر عروسک بازی را ترجیح میدهند.
رنگ و صدا دوست دارد
موبایل های رنگی و موزیکال، جغجغهو اسباب بازی هایی کهآویزان میشوند و کودک میتواند بهآنها خیرهشود و آنها را در دست بگیرد، بهترین وسایل بازی برای یکی، دو سال اول زندگی فرزندتان هستند.
کودکان زیر سهماهیکی، دو دقیقهو بچههای شش ماهبین 5 تا 10 دقیقهبا اسباب بازی ها سرگرم میشوند. اما فرزند شما در دو سالگی میتواند 10 تا 15 دقیقهبهتنهایی بازی کند.
عاشق پازل است
فرزند سه، چهار سالهشما با پازل حسابی سرگرم میشود و عروسک های نرم و بزرگی کهشیر میخورند یا بهراحتی بغل میشوند را دوست دارد. او از اینکهعروسکش را در کالسکهبگذارد و بهگردش ببرد، لذت میبرد.
درحالی کهبچهها از همان 4-3 سالگی ترجیح میدهند با همسالان شان بازی کنند، بچههای باهوش بازی های انفرادی را بیشتر دوست دارند و با خودشان بهتر سرگرم میشوند.
عروسک بازی میکند
فرزند پنج سالهتان عروسک های کوچک را دوست خواهد داشت. او میتواند با چند سرباز کوچک میدان جنگ بسازد یا با چند پرنسس 10 سانتی یک داستان خوب را سر هم کند.
در حدود شش سالگی، فرزندتان اسباب بازی هایی کهتحرک بیشتری را طلب میکند دوست خواهد داشت. او از اینکهتوپ بسکتبال کوچکش را در حلقهبیندازد و دوچرخهسواری کند لذت میبرد.
برای همبازی شدن زود است
کودکان نوپا با هم بودن را دوست دارند اما هنوز نمی توانند با هم بازی کنند. آنها هنوز معنای مشارکت و همراهی را نمی دانند و یادنگرفتهاند از یک موضوع با هم لذت ببرند. گذشتهاز این، تخیل کودکان نوپا هنوز آنقدر قوی نشدهکهبتوانند محور داستانی برای بازی های شان مشخص کنند و همدیگر را بهعنوان شخصیت های آن داستان بپذیرند.
اگر فرزند نوپای تان در کنار یکی از همسالانش مشغول بازی است، مراقب باشید با هم درگیر نشوند و اسباب بازی ها را از دست هم نگیرند. در سهسالگی کودک شما تا اندازهای باید مهارت بازی با بچههای دیگر را کسب کردهباشد. اگر این اتفاق هنوز نیفتاده، وقتش است کهبهروانشناس کودک مراجعهکنید.