اعمال سفارش شده ی شب و روز اول ربیع الاول

فضیلت واعمال شب و روز اول ربیع الاول و خروج از ماه‌صفر

ماه‌ربیع الاول به‌معنای بهار اول، از ماه‌های مبارکی است که‌هر روز و یا شب آن پر فضیلت است. این ماه‌به‌جهت وقایعی که‌در آن رخ داده‌است اهمیت بسیاری برای مسلمانان دارد، در این ماه‌وجود مقدس پیامبر اکرم (ص) و امام صادق (ع) ولایت یافتند. ولایت پیامبر اکرم خود سرآغاز تمام برکاتی است که‌خداوند متعال برای آحاد بشریت مقدّر فرمود. یکی از اتفاقات این ماه،  "لیله‌المبیت" است که‌در نخستین شب از ماه‌ربیع الاول رخداد. در این شب پیامبر با گریختن از گزند دشمنان به‌مکه‌هجرت کرد و حضرت علی (ع) در بستر پیامبر خوابید.

به‌مناسبت حلول ماه‌ربیع الاول آداب و اعمال مخصوص روز اول این ماه‌که‌به‌طور مشترک در کتب «زاد المعاد»، «مفاتیح الجنان» و «اقبال الاعمال» آمده‌است، را در این بخش از مجله اینترنتی فنجان گردآوری کرده‌ایم.

مهمترین اعمال سفارش شده‌در شب و روز اول ربیع الاول

غسل

غسل کردن و پوشیدن لباس پاکیزه‌در این روز و روزهای مهم دیگر ماه‌ربیع الاول توصیه‌شده‌است.

روزه

روزه‌گرفتن به‌شکرانه‌سلامتی پیامبر اعظم و امیرمۆمنان از گزند کفار و مشرکان در اول ربیع‏ الاول یکی از اععمال مستحبی ماه‌ربیع الاول است.

زیارت پیامبر(ص) و امام علی(ع)

علما در این روز زیارتی را ذکر نکرده‌اند اما زیارت پیامبر اکرم(ص) و حضرت علی(ع) در این روز مناسب است چرا که‌خدوند جان این دو بزرگوار را از کید کافران حفظ نمود.

زیارت امام عسکری و امام زمان(ع)

شیخ طوسی رحمه‌اللّه‌در مصباح گفته‌است که‌در روز اوّل این ماه‌امام حسن عسکری(ع) به‌عالم بقا رحلت نمود و حضرت مهدی(عج) به‌مقام امامت رسیدند، بنابراین زیارت آن دو امام عالی مقام در این روز نیز مناسب است.

خواندن دعای اول ماه‌ربیع الاول

در کتاب «المختصر من المنتخب» دعای اول ماه‌ربیع الاول به‌این صورت است:

اللَّهُمَّ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ یَا ذَا الطَّوْلِ وَ الْقُوَّةِ وَ الْحَوْلِ وَ الْعِزَّةِ

خداوندا، معبودی جز تو نیست، ای بخشنده‌و نیرومند و دگرگون کننده‌و سربلند،

سُبْحَانَکَ مَا أَعْظَمَ وَحْدَانِیَّتَکَ وَ أَقْدَمَ صَمَدَانِیَّتَکَ وَ أَوْحَدَ إِلَهِیَّتَکَ

پاکی تو و چقدر یگانگی تو عظیم و بی نیازی ات دیرینه‌و معبودیتت یگانه

وَ أَبْیَنَ رُبُوبِیَّتَکَ وَ أَظْهَرَ جَلَالَکَ وَ أَشْرَفَ بَهَاءَ آلَائِکَ وَ أَبْهَی کَمَالَ صَنَائِعِکَ [کرم بها صنائعک‏] وَ أَعْظَمَکَ فِی کِبْرِیَائِکَ

و پروردگاری ات روشن و جلالت آشکار و زیبایی نعمت هایت والا و کمال ساخته‌های تو زیبا [ارزشمند]و بزرگمنشی ات باعظمت

وَ أَقْدَمَکَ فِی سُلْطَانِکَ وَ أَنْوَرَکَ فِی أَرْضِکَ وَ سَمَائِکَ وَ أَقْدَمَ مُلْکَکَ وَ أَدْوَمَ عِزِّکَ

و سلطه‌ات دیرینه‌است و چقدر در زمین و آسمان نورانی هستی و فرمانروایی ات دیرینه‌و عزتت جاودانه

وَ أَکْرَمَ عَفْوَکَ وَ أَوْسَعَ حِلْمَکَ وَ أَغْمَضَ عِلْمَکَ وَ أَنْفَذَ قُدْرَتَکَ وَ أَحْوَطَ قُرْبَکَ

و گذشتت کریمانه‌و بردباری ات گسترده‌و دانشت همراه‌با اغماض و قدرتت نافذ و نزدیکی ات محیط و فراگیر است!

أَسْأَلُکَ بِنُورِکَ الْقَدِیمِ وَ أَسْمَائِکَ الَّتِی کَوَّنْتَ بِهَا کُلَّ شَیْ‏ءٍ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ [عَلَی‏] آلِ مُحَمَّدٍ

به‌نور دیرینه‌ی تو و به‌آن اسم هایت که‌همه‌ی اشیا را با آن پدید آوردی، از تو خواستارم که‌بر محمد و آل محمد درود فرستی،

کَمَا صَلَّیْتَ وَ بَارَکْتَ وَ رَحِمْتَ وَ تَرَحَّمْتَ عَلَی إِبْرَاهِیمَ وَ عَلَی آلِ إِبْرَاهِیمَ

چنان که‌درود، برکت، رحمت و مهربانی خود را بر حضرت ابراهیم و خاندان او فرستادی،

إِنَّکَ حَمِیدٌ مَجِیدٌ وَ أَنْ تَأْخُذَ بِنَاصِیَتِی إِلَی مُوَافَقَتِکَ وَ تَنْظُرَ إِلَیَّ بِرَأْفَتِکَ وَ رَحْمَتِکَ

به‌راستی که‌تو ستوده‌و بلندپایه‌ای و این که‌[موی]پیشانی مرا بگیری و به‌سوی موافقت با خود بکشانی و با نظر رأفت و رحمت به‌من بنگری

‏وَ تَرْزُقَنِی الْحَجَّ إِلَی بَیْتِکَ الْحَرَامِ وَ أَنْ تَجْمَعَ بَیْنَ رُوحِی وَ أَرْوَاحِ أَنْبِیَائِکَ وَ رُسُلِکَ

و حج خانه‌ی محترمت را روزی ام کنی و روح من و ارواح پیامبران و فرستادگانت را در یکجا گرد هم آوری

وَ تُوصِلَ الْمِنَّةَ بِالْمِنَّةِ وَ الْمَزِیدَ بِالْمَزِیدِ وَ الْخَیْرَ بِالْبَرَکَاتِ وَ الْإِحْسَانَ بِالْإِحْسَانِ

و بخشش خود را به‌بخشش دیگر و افزونی ات را به‌افزونی دیگر و خیرت را به‌برکاتت و نیکی ات را به‌نیکی دیگر بپیوندی،

کَمَا تَفَرَّدْتَ بِخَلْقِ مَا صَنَعْتَ وَ عَلَی مَا ابْتَدَعْتَ وَ حَکَمْتَ وَ رَحِمْتَ

چنان که‌ساخته‌هایت را به‌تنهایی و براساس نوآفرینی، حکمت و رحمتت خلق کردی.

فَأَنْتَ الَّذِی لَا تُنَازَعُ فِی الْمَقْدُورِ وَ أَنْتَ مَالِکُ الْعِزِّ وَ النُّورِ

بنابراین، تویی خدایی که‌کسی نمی تواند در آنچه‌تقدیر کرده‌ای، با تو ستیزه‌کند و تویی مالک عزت و نور

وَسِعْتَ کُلَّ شَیْ‏ءٍ رَحْمَةً وَ عِلْماً (سوره‌غافر، آیه‌7) وَ أَنْتَ الْقَائِمُ الدَّائِمُ الْمُهَیْمِنُ الْقَدِیرُ

که‌رحمت و آگاهی ات همه‌ی اشیا را فراگرفته‌است و تویی خداوند پایدار، جاودانه، نگاه‌بان چیره‌و توانمند.

إِلَهِی لَمْ أَزَلْ سَائِلًا مِسْکِیناً فَقِیراً إِلَیْکَ

معبودا، من همواره‌درخواست کننده، بیچاره‌و نیازمند درگاه‌تو بوده‌ام،

فَاجْعَلْ جَمِیعَ أمری [أُمُورِی‏] مَوْصُولًا بِثِقَةِ الِاعْتِمَادِ عَلَیْکَ وَ حُسْنِ الرُّجُوعِ إِلَیْکَ

پس همه‌ی امورم را به‌اطمینان اعتماد بر خود و بازگشت نیک به‌درگاهت

وَ الرِّضَا بِقَدَرِکَ وَ الْیَقِینِ بِکَ وَ التَّفْوِیضِ إِلَیْکَ‏

و خشنودی به‌مقدراتت و یقین به‌خود و واگذاری امور بر خود، بپیوند.

سُبْحانَکَ لا عِلْمَ لَنا إِلَّا ما عَلَّمْتَنا إِنَّکَ أَنْتَ الْعَلِیمُ الْحَکِیمُ (سوره‌البقره، آیه‌32)

پاکی تو و جز آنچه‌را که‌به‌ما آموخته‌ای نمی دانیم و تو آگاه‌و حکیمی.

سُبْحانَهُ بَلْ لَهُ ما فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ کُلٌّ لَهُ قانِتُونَ(سوره‌البقره، آیه‌116)

منزّه‌و پاک است خدا، آری همه‌ی آنچه‌در آسمان ها و زمین هستند، فرمانبر اویند.

سُبْحانَکَ فَقِنا عَذابَ النَّارِ(سوره‌آل عمران، آیه‌191)

پاکی تو ای خدا، پس ما را از عذاب آتش جهنم نگاه‌دار.

سُبْحانَکَ تُبْتُ إِلَیْکَ وَ أَنَا أَوَّلُ الْمُؤْمِنِینَ (سوره‌اعراف، آیه‌143)

پاکی تو و من به‌درگاهت توبه‌نمودم و اولین مؤمن هستم.

سُبْحانَکَ أَنْتَ وَلِیُّنا مِنْ دُونِهِمْ‏ (سوره‌سبا، آیه‌41)

پاکی تو ای خدا و تو خود سرپرست ما از میان همه‌ی آنان [آفریده‌ها]هستی.

سُبْحانَ اللَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ (سوره‌نمل، آیه‌8)

منزّه‌و پاک استخدا پروردگار جهانیان

سُبْحانَ اللَّهِ وَ ما أَنَا مِنَ الْمُشْرِکِینَ(سوره‌یوسف، آیه‌108)

منزّه‌و پاک است آن خدایی که‌و من هرگز از مشرکان نیستم

سُبْحانَ اللَّهِ عَمَّا یُشْرِکُونَ‏ (سوره‌طور، آیه‌43)

منزّه‌و پاک است آن خدایی که‌از آنچه‌شریک او قرار می‌دهند

سُبْحانَ الَّذِی أَسْری‏ بِعَبْدِهِ لَیْلًا مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ إِلَی الْمَسْجِدِ الْأَقْصَی الَّذِی بارَکْنا حَوْلَهُ لِنُرِیَهُ مِنْ آیاتِنا إِنَّهُ هُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ (سوره‌اسراء، آیه‌1)

منزّه‌و پاک است آن خدایی که‌شبی بنده‌اش[ محمّد (ص)] را از مسجدالحرام به‌مسجد الاقصی که‌پیرامونش را برکت دادیم، سیر و حرکت داد، تا بخشی از نشانه‌هایِ عظمت و قدرت خود را به‌او نشان دهیم؛ یقیناً او شنوا و داناست.

سُبْحَانَ‏ اللَّهِ حِینَ تُمْسُونَ وَ حِینَ تُصْبِحُونَ وَ لَهُ الْحَمْدُ فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ عَشِیًّا وَ حِینَ تُظْهِرُونَ یُخْرِجُ الْحَیَّ مِنَ الْمَیِّتِ وَ یُخْرِجُ الْمَیِّتَ مِنَ الْحَیِّ وَ یُحْیِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها وَ کَذلِکَ تُخْرَجُونَ‏(سوره‌روم، آیه‌17-19)

منزه‌و پاک است خدا هنگامی که‌شام و صبح می‌کنید و ستایش خدا را در آسمان ها و زمین و به‌هنگام شامگاه‌و آن گاه‌که‌ظهر می‌کنید. زنده‌را از مرده‌و مرده‌را از زنده‌بیرون می‌کشد و زمین را بعد از مرگ، زنده‌می‌گرداند و شما نیز [در قیامت]این چنین بیرون آورده‌می‌شوید.»

سُبْحانَهُ وَ تَعالی‏ عَمَّا یُشْرِکُونَ‏ ( سوره‌یونس، آیه‌18)

خداوند پاک و متعالی است از آنچه‌شریک او قرار می‌دهند

سُبْحانَهُ وَ تَعالی‏ عَمَّا یَقُولُونَ عُلُوًّا کَبِیراً(سوره‌اسراء، آیه‌43)

پاک و بسیار منزه‌و متعالی است خدا از آنچه‌درباره‌ی او می‌گویند.

سُبْحانَ رَبِّنا إِنْ کانَ وَعْدُ رَبِّنا لَمَفْعُولًا(سوره‌اسراء، آیه‌108)

منزه‌و پاک است پروردگار ما و وعده‌ی او حتما به‌وقوع خواهد پیوست

سُبْحَانَ‏ الَّذِی بِیَدِهِ مَلَکُوتُ کُلِّ شَیْ‏ءٍ وَ إِلَیْهِ تُرْجَعُونَ‏(سوره‌یس، آیه‌83)

منزه‌و پاک است خدایی که‌ملکوت هر چیز به‌دست او است و شما به‌سوی او بازگردانده‌می‌شوید.

سُبْحانَهُ بَلْ عِبادٌ مُکْرَمُونَ (سوره‌انبیاء، آیه‌26)

منزه‌و پاک است خدا و [فرشتگان]بندگان گرامی هستند

سُبْحانَهُ هُوَ اللَّهُ الْواحِدُ الْقَهَّارُ(سوره‌زمر، آیه‌4)

منزه‌و پاک است خدای یگانه‌و چیره

سُبْحانَ رَبِّنا إِنَّا کُنَّا ظالِمِینَ (سوره‌قلم، آیه‌29)

گفتند:پروردگارا! تو را به‌پاکی می‌ستاییم، مسلماً ما ستمکار بوده‌ایم.

سُبْحانَ رَبِّکَ رَبِّ الْعِزَّةِ عَمَّا یَصِفُونَ(سوره‌صافات، آیه‌180)

پروردگارت که‌دارای عزت است از آنچه‌او را به‌آن توصیف می‌کنند، منزّه‌است.

وَ سَلامٌ عَلَی الْمُرْسَلِینَ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ(سوره‌صافات، آیه‌180-182)

و درود بر فرستاده‌شدگان و ستایش خدا را که‌پروردگار جهانیان است.

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَرِّفْنَا بَرَکَةَ هَذَا الشَّهْرِ وَ یُمْنَهُ وَ ارْزُقْنَا خَیْرَهُ وَ اصْرِفْ عَنَّا شَرَّهُ وَ اجْعَلْنَا فِیهِ مِنَ الْفَائِزِینَ بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِین‏

خداوندا، بر محمد و آل محمد درود فرست و ما را با برکت و فرخندگی این ماه‌آشنا گردان و خیر آن را روزی مان کن، و از شرّ آن بازدار و از رستگاران در آن قرار ده، به‌رحمتت ای مهربان ترین مهربانان.